Mùa bóng bầu dục 2019-20 đánh dấu 100 năm thành lập của liên đoàn NFL (National Football League) và vẫn tiếp tục trên con đường phát triển không ngừng.
Mặc dù trong mấy năm qua, liên đoàn đã phải đối diện với một số vấn đề mang tính cách nội bộ liên quan tới một số ít cầu thủ như bạo động gia đình và khủng hoảng về chấn thương não bộ, nhưng bóng bầu dục NFL vẫn là bộ môn được ưa thích và theo dõi nhiều nhất trong đủ mọi nhóm khán giả khác nhau: giới tính, sắc tộc, tuổi tác, giai cấp và thậm chí quan điểm chính trị. Và các trận đấu bóng bầu dục NFL vẫn được cho là những chương trình bảo đảm lôi cuốn được số đông khán giả trên các hệ thống truyền hình. Trong năm 2018, trong số 50 chương trình truyền hình có số khán giả coi đông nhất thì bóng bầu dục NFL đã chiếm tới 34.
Sự phổ biến của bộ môn thể thao này dễ nhận thấy nhất nếu nhìn ở góc độ kinh tế: Giá trị trung bình của mỗi đội bóng NFL hiện nay là $2.86 tỷ, theo tạp chí Forbes chuyên về tài chánh, tăng hơn sáu lần trong vòng 20 năm qua. Thật vậy, trừ trường hợp ngoại lệ của Disney, không có sản phẩm văn hóa nào đoàn kết được người Mỹ như liên đoàn NFL đã làm.
Nói như vậy sẽ có nhiều người lầm tưởng bóng bầu dục NFL luôn luôn mạnh tiến như thế. Nhưng thật ra trong phần lớn thời gian đầu sau khi thành lập, đây chỉ là bộ môn thể thao mang tính cách địa phương cho mãi tới cuối thập niên 1950 thì nó mới mở rộng trên quy mô quốc gia. Đến năm 1965, theo kết quả thăm dò ý kiến của Harris Poll, bóng bầu dục chuyên nghiệp đã thay thế môn bóng chày để trở thành bộ môn thể thao được ưa thích nhất tại Hoa Kỳ. Kể từ đó đến nay ngôi vị này chưa bao giờ có nguy cơ bị lấy mất.
Một trong những quyết định quan trọng nhất của NFL là cho chiếu trực tiếp các trận đấu trên truyền hình. Lúc đầu, các chủ nhân tìm cách hạn chế việc cho chiếu truyền hình vì lo sợ sẽ làm ảnh hưởng đến vé bán, nhưng nhờ trận đấu vô địch năm 1958 gây đậm ấn tượng (trận đấu giữa hai đội Baltimore Colts và New York Giants đã phải chơi thêm giờ và thu hút một số lượng khán giả đông chưa từng có hồi hộp theo dõi), cùng với ảnh hưởng của ông Pete Rozelle, người trở thành chủ tịch của liên đoàn vào năm 1960, đã thuyết phục các chủ nhân đổi ý. Chính truyền hình đã giúp biến bộ môn bóng bầu dục NFL thành một hiện tượng quốc gia thay vì chỉ mang tính cách địa phương, và kể từ khi bóng bầu dục được nhiều người coi trên truyền hình thì nó cũng làm tăng sự hấp dẫn của bộ môn thể thao này và lôi cuốn thêm nhiều triệu người hâm mộ tới coi trận đấu ngay trên sân như một sự trải nghiệm.
Không chỉ thế, liên đoàn NFL còn gặp may mắn. Năm 1961, quốc hội Mỹ thông qua luật cấm chiếu các trận đấu NFL vào ngày Thứ Sáu và Thứ Bảy trong thời gian mùa bóng bầu dục đại học và trung học đang diễn ra. Trên thực tế, nhờ luật cấm này mà các trận đấu của NFL phải dồn hết vào ngày Chủ Nhật – là ngày rảnh cuối tuần của hầu hết người Mỹ và người ta có nhiều thì giờ để tha hồ theo dõi.
Sau đó, với “Trận đấu tối Thứ Hai” (Monday Night Football) bắt đầu được chiếu truyền hình năm 1970 –được coi là đứa con tinh thần của Roone Arledge, giám đốc điều hành hệ thống truyền hình ABC –trận đấu duy nhất trong ngày được chiếu vào giờ chính đã trở thành chương trình truyền hình đặc biệt không thể bỏ qua. Thậm chí người ta theo dõi trận đấu say mê ngay cả khi không có đội bóng của họ chơi. Và nay bóng bầu dục NFL còn mở thêm trận đấu chơi vào tối Thứ Năm nữa.
Ngay cả khi đối thủ cạnh tranh của họ thành công thì cũng vẫn mang lại lợi ích cho liên đoàn NFL. Khi liên đoàn AFL (American Football League) bắt đầu hoạt động vào năm 1960, liên đoàn NFL coi đó như một sự chen vào không có lợi cho họ, cho rằng sự cạnh tranh của hai liên đoàn sẽ làm tăng mức lương phải trả cho cầu thủ và đồng thời mang đến cho các cầu thủ đại học một lựa chọn khác, là vì sau khi rời trường họ có thể chơi cho AFL nếu được trả lương cao hơn chứ không nhất thiết chỉ chơi cho NFL.
Kết quả là AFL đã sát nhập với NFL vào năm 1966, đưa tới một loạt những cải cách giúp làm biến đổi bộ môn bóng bầu dục chuyên nghiệp. Một số cải cách nhỏ giúp người coi dễ theo dõi trận đấu như in tên cầu thủ trên áo và áp dụng kỹ thuật phát hình lại với chuyển động chậm. Một số cải cách khác quan trọng và ảnh hưởng hơn. Vào thời điểm đó, NFL mướn đa số cầu thủ da trắng, trong khi AFL đầu tư nhiều vào các cầu thủ da đen, đặc biệt là cầu thủ từ những trường đại học của người da đen. Sự thành công của cầu thủ da đen trên sân đấu – cùng lúc với sự kết hợp của hai liên đoàn – đã buộc các đội thuộc NFL phải chấp nhận hội nhập vào xu hướng mới, tuy có miễn cưỡng. Ngày nay, khoảng gần 74 phần trăm cầu thủ chơi cho NFL là da đen.
Có thể nói, liên đoàn NFL không ngừng tìm cách thay đổi luật chơi, và những thay đổi này luôn nhắm mục tiêu là chơi chiến thuật công nhiều hơn, cũng như ném bóng nhiều hơn. Bốn mươi lăm năm trước, chỉ có một cầu thủ quarterback (ném bóng) trung bình ném được hơn 200 yards (thước Anh) một trận. Mùa bóng năm nay, 30 quarterbacks chơi ở mức độ đó.
Chơi tấn công nhiều thì tỷ số trận đấu sẽ cao hơn và dễ thu hút khán giả coi truyền hình. Nhưng chơi công nhiều thì những cầu thủ ôm bóng chạy và ném bóng dễ bị thương tích và vì vậy họ cần phải được bảo vệ kỹ hơn để tránh những cú húc và va chạm quá hung bạo từ dàn phòng thủ của đối phương. Thế nên, một số luật chơi cần thiết phải đặt ra để bảo vệ sức khoẻ của cầu thủ.
Ta khó có thể xem bộ môn bóng bầu dục NFL ngày nay như một thứ giải trí đơn thuần. Coi và thưởng thức một trận đấu, ở mức độ nào đó, người coi phải làm ngơ như không biết tới một vài hậu quả tai hại như chấn thương não và những thương tích khác trên thân thể cầu thủ mà những cú húc và va chạm trên sân có thể gây ra.
Từ nhiều thập niên trước đã có người gọi bóng bầu dục là “môn thể thao đẹp và bạo động”. Nay, bộ môn thể thao này vẫn đẹp và càng bạo động hơn. Sự bạo động của bóng bầu dục có ưu điểm của nó (gây sự kích thích cho khán giả) nhưng đồng thời cũng có nhược điểm (dễ gây thương tích cho cầu thủ). Âu đó cũng là hai mặt của một đồng tiền.
Huy Vũ
