Còn hơn một tháng nữa dân Mỹ sẽ đi bầu tổng thống. Xôn xao trong thiên hạ không biết ai sẽ thắng cử lần này. Những trang polls thăm dò dư luận nhảy như cào cào, nay thế này, mai thế kia, lúc thì bảo Trump thua, lúc thì bảo Trump thắng, thành ra chẳng ai dám nói chắc điều gì. Tuy nhiên khá đông tin rằng lần này Tổng thống Trump lại thắng, rất khả thi nên không thể xem thường!
Những ai ghét Tổng thống Trump (muốn ông thua song ông vẫn thắng) chỉ còn cách vớt vát nỗi thất vọng bằng cách suy nghĩ sao cho thoáng hơn, tức họ phải tự đánh lừa mình, tự an ủi mình (rằng) kẻ làm chính trị có ai tử tế đâu. Nên Biden thắng cử chưa chắc đời sống dân Mỹ sẽ khá hơn. Thành ra, cứ mặc kệ mọi chuyện đi. Ai thắng cũng giống nhau. Ít nhất Mr. Trump gẫm lại đâu có gì xấu xa quá đáng. Ông ta chỉ nói nhiều, nói văng mạng, nói lấy được, chứ bụng dạ xét kỹ quả không có gì đáng xấu. Hơn nữa, đã nhịn ông được bốn năm rồi, nhịn thêm bốn năm nữa chắc cũng không sao.
Thực ra nếu Tổng thống Trump đắc cử, cộng thêm cú sốc nữa: Đảng Dân chủ thất bại trong nỗ lực nắm quyền lưỡng viện quốc hội, lúc đó nỗi lo của người-ghét-Trump mới thực sự có cơ sở. Còn như mùa phiếu này Mr. Trump đắc cử và Đảng Dân chủ nắm quyền tại lưỡng viện quốc hội, nhiều màn hay sẽ diễn ra, tới chừng đó dân Mỹ thực sự gặp họa lớn bởi cảnh “trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết”. Hai bên sẽ tử chiến, giằng co đánh vật với nhau. Chia rẽ càng khoét sâu hơn. Nước Mỹ chìm vào cảnh loạn lạc thường xuyên như cơm bữa.
Tạm gác những bức tranh ảm đạm ấy qua một bên. Nếu tin vào số mạng, Mr. Trump được Tổ đãi, kết quả bầu cử vào phút chót đêm 03/11 sẽ không quá ngạc nhiên. Tổng thống Trump thoạt tưởng bị đại dịch Covid-19 thọc gậy bánh xe cơm đưa lên miệng còn đổ, song nhờ tình hình biểu tình nổi lên khắp nơi, lá bài bảo vệ cảnh sát, duy trì trật tự an ninh cuối cùng trở thành ngón đòn hiểm tung ra rất hợp thời; ông tuyên bố mình là Tổng thống của Luật pháp và Trật tự (President of Law and Order) hình ảnh một vị tổng thống với sứ mệnh bảo vệ an ninh cho dân chúng được đánh bóng. Thành ra từ nay đến phút chót, nếu làn sóng biểu tình tiếp tục tăng lên khắp nơi, khả năng Tổng thống Trump thắng cử càng cao hơn. Tại sao? Vì nhiều dân Mỹ không muốn an ninh Mỹ rơi vào tình cảnh lộn xộn, nguy hiểm.
Nói kín thôi, nếu lấy bụng tiểu nhân đọ lòng quân tử, chỉ cần mỗi tuần đôi ba vụ bắn người (kiểu cố tình gây sốc) dẫn đến tình trạng dân tình bức xúc, dân nổi điên rồi biểu tình, vô tình rơi vào những cạm bẫy được dàn cảnh trước đó; bức tranh lập tức sẽ rối ren, càng có lợi cho Tổng thống Trump hơn. Nhưng thôi, chuyện hậu trường chính trị, những trò ám muội ai biết đâu mà lần. Nếu tiếp tục đa nghi, Mỹ trắng xuống đường biểu tình rất có thể là fans của Tổng thống Trump cài vào xúi bẩy người biểu tình. Nếu vậy, nước Mỹ quả nhiên đang tới hồi mạt vận, cực kỳ nguy hiểm cho người lương thiện (vì nhóm cử tri Mỹ sợ hãi tình trạng mất an ninh ảo đã chính thức bị lừa, thế là họ sẽ sống chết với mùa phiếu 2020 kỳ này).
Cuối cùng là loạn cào cào, chẳng ai biết đâu là thù, đâu là bạn. Một khi đã nói toạc ra như thế, các vụ “hôi của” chẳng biết ai chủ mưu. Rồi chuyện xúi người vác súng dệnh dạng nghênh ngang gây gổ với các nhóm biểu tình, lâu lâu quẳng vào đám cháy một bó rơm khô, tình hình lập tức sẽ rối tung lên, vô tình cách nhìn của người Mỹ đứng giữa bị lung lay. Bạo loạn xảy ra liên miên, an ninh không có, đập phá tiệm hôi của, đốt xe, đốt nhà, to tiếng, hung hăng, máu đổ… những hình ảnh ấy rõ ràng rất nguy hiểm, (bởi) chúng không chỉ gây ra ác cảm mà còn tạo cơ hội để những quả bom tuyên truyền có dịp được châm ngòi.
Trong tình trạng rối ren ấy, một bên là Joe Biden, một bên là Donald J. Trump. Tình hình rõ ràng đang hồi căng thẳng nhất. Bạn sẽ bỏ phiếu cho ai (hẳn nhiên bạn đã biết)? Vậy hà cớ gì bạn phải bận tâm đến những quả bom tuyên truyền ngoài kia. Hay bạn e ngại những cử tri tím, gió chiều nào xoay chiều nấy, đặc biệt lá phiếu của họ thường thay đổi bất ưng vào phút chót. Tuy nhiên gẫm kỹ lại, nhóm cử tri tím này theo dõi tình hình thời sự rất sát, cách nhìn của họ có phần sáng tỏ hơn, trung lập, khách quan hơn bởi họ không rơi vào áp lực tâm lý “yêu nhau củ ấu cũng tròn”. Dầu vậy, xin được đưa ra vài điểm khác biệt then chốt giữa Mr. Biden và Mr. Tổng thống để bạn đọc có dịp chốt lại quyết định bỏ phiếu của mình.
Về mặt giáo dục, Tổng thống Trump muốn dồn ngân sách cho các trường tư thục nhiều hơn. Mr. Joe Biden muốn đầu tư cho ngành sư phạm (đặc biệt các trường công). Theo ông, thày chuyên tâm thì trò có lợi. Tổng thống Trump kêu gọi trường tư thục nên được đãi ngộ hào phóng hơn. Nhắc thêm, chủ các trường tư thục là giới làm ăn, trẻ đến học tại các trường tư thục là con nhà giàu, ít nhất phải là những gia đình có điều kiện. Joe Biden không muốn tiền của chính phủ rót vào các trường tư thục. Ông muốn các lớp học có sĩ số nhỏ để các em tiếp thu bài giảng tốt hơn. Tổng thống Trump làm ngược lại, vì lớp học thu nhỏ lại đồng nghĩa với chi phí đầu tư cho mỗi học sinh tự động tăng lên. Tương tự, Joe Biden cổ xúy đầu tư giáo dục mầm non, mọi trẻ 3-4 tuổi đều được hưởng một nền giáo dục mầm non thống nhất, xóa bỏ khoảng cách chênh lệch kiến thức ngay độ tuổi mầm non. Tổng thống Trump không muốn thế. Ông không ủng hộ giáo dục mầm non thống nhất. Joe Biden ủng hộ chế độ lương bổng thỏa đáng cho giáo viên, còn Tổng thống Trump áp dụng chính sách cắt giảm được bao nhiêu hay bấy nhiêu.
Với giáo dục đại học, Joe Biden đưa ra sách lược đầu tư 700 tỷ Mỹ kim giúp các em tốt nghiệp trung học ghi danh miễn phí tại các trường ĐH cộng đồng, còn Tổng thống Trump muốn hỗ trợ các trường ĐH tư (như Trump University của ông). Được biết trước đây Tổng thống Trump từng mở trường ĐH tư, hoạt động được 5 năm rồi đóng cửa vì liên can đến nhiều vụ kiện cáo của sinh viên theo học tại trường của ông.
Về vấn đề mở cửa trường học thời Covid-19, do vợ là một cô giáo nên Joe Biden có phần thông cảm nhiều hơn với những nỗi khổ tâm và trách nhiệm của các thày cô. Theo đó, Joe Biden tin các chính sách liên bang cần tạo điều kiện hỗ trợ các chính sách học đường, an toàn là trên hết, áp dụng triệt để mọi hình thức hợp tác giữa các ban, ngành; điều chỉnh môi trường học tập nếu cần, tạo điều kiện để học sinh học tập hiệu quả, hỗ trợ thày cô để họ vững tâm giảng dạy. Trường học là nơi đưa ra những quyết định phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. Trong khi đó Tổng thống Trump dễ dãi hơn, mở cửa cũng không sao, mọi sinh hoạt nên diễn tiến bình thường, kể cả đối với các trường học.
Về đại dịch Covid-19, Joe Biden đưa ra những sách lược bám sát các khuyến cáo của chuyên gia (như bác sĩ Anthony Fauci). Ông đánh giá cao kiến thức và cách làm việc rất có khoa học của các bác sĩ chuyên môn. Joe Biden chú trọng nhiều đến khâu hậu cần, cung cấp kịp thời trang thiết bị cho ngành y tế, áp dụng xét nghiệm miễn phí, yêu cầu giới chủ hãng xưởng cho nhân viên có thêm ngày nghỉ ốm, trường học phải thực sự an toàn, nếu không học sinh học ở nhà, học trực tuyến. Trong khi đó Tổng thống Trump chủ trương mở cửa tất tần tật, xui thì dính bệnh, hên thì sống, Covid-19 tự động biến mất, khoa học không nên quá cẩn tắc, đóng cửa kinh tế là tự sát…
Về vấn đề nghiệp đoàn, Joe Biden muốn mọi lĩnh vực nghề nghiệp văn phòng (như ngành sư phạm, nhân viên hành chánh công) có thêm cơ hội tham gia nghiệp đoàn để quyền lợi và môi trường làm việc được bảo đảm. Tổng thống Trump ngược lại rất ghét nghiệp đoàn vì nó là lực cản, rườm rà, thậm chí sẽ tạo điều kiện để các thành viên nghiệp đoàn có cơ hội gây khó khăn với “ban lãnh đạo” cơ quan. Nên biết, nghiệp đoàn đứng về phía nhân công, Tổng thống Trump đứng về phía những ông chủ, thành ra chuyện Tổng thống Trump không mặn mà gì với nghiệp đoàn hoàn toàn dễ hiểu.
Về mảng bài trừ đối xử phân biệt, công bằng dân chủ xã hội, Joe Biden cổ xúy những cải cách xã hội đem lại quyền lợi bình đẳng cho mọi người. Ông cổ xúy thu hẹp bất bình đẳng xã hội. Theo ông đối xử bất công hiện đang là căn bệnh trầm kha cần đến những chỉnh đốn thiết thực. Ông muốn ngành cảnh sát hoạt động hiệu quả hơn, chuyên môn hơn. Còn Tổng thống Trump bênh vực giới Mỹ giàu, Mỹ trắng, giới người Mỹ thích trang bị súng, ông ủng hộ cảnh sát, ông gay gắt nên án các hoạt động biểu tình. Ông công khai bày tỏ thái độ khinh miệt di dân, bất mãn lộ liễu với thành phần cử tri dân chủ cấp tiến cánh tả.
Về luật di trú, Joe Biden tôn trọng hiến pháp và luật di trú Mỹ. Ông bày tỏ thiện cảm với các di dân trên đất Mỹ. Ông cổ xúy những kênh hợp pháp để họ có thể dễ dàng nộp đơn thi quốc tịch. Ông muốn sự phồn thịnh của Mỹ có sự đóng góp của di dân. Còn Tổng thống Trump công khai cắt giảm những chương trình di trú hợp pháp. Ông chủ trương xây tường ngăn đôi Mỹ-Mễ, kiểm soát chặt các chính sách thường trú hợp pháp. Ông không muốn di dân mới nhập Mỹ. Các chương trình di trú hợp pháp cần dừng lại. Thủ tục trục xuất di dân cần xúc tiến nhanh hơn, nhiều hơn. Quota các đơn xin tỵ nạn cần hạ xuống ở mức thấp nhất.
Về mặt bình đẳng lương bổng giữa hai phái nam và nữ Joe Biden muốn lương của phái nữ và phái nam công bằng như nhau, trong khi đó Tổng thống Trump không mấy mặn mà về chuyện này, ông cho rằng đồng lương đồng đều sẽ ngăn cản những nỗ lực phấn đấu thăng tiến nghề nghiệp.
Với mảng bảo hiểm y tế, Joe Biden muốn mọi người có bảo hiểm y tế, đặc biệt ông hứa sẽ bảo vệ Obamacare đến cùng nếu thắng cử. Tổng thống Trump làm ngược lại. Ông công khai tẩy chay Obamacare và tìm mọi cách để xử trảm chương trình bảo hiểm y tế này càng sớm càng tốt.
Về địa hạt quyền lợi người hưu trí, Joe Biden muốn duy trì hệ thống an sinh xã hội như xưa nay vẫn thế. Tổng thống Trump muốn tư hữu hóa hệ thống an sinh xã hội. Nhớ lại mùa phiếu 2016, Tổng thống Trump hứa không cắt giảm bất cứ khoản nào của người già. Nhưng gần đây ông cho biết khả năng cắt giảm Medicare, đồng thời siết chặt hơn nữa ngân sách Medicare và ngân quỹ an sinh người khuyết tật là chuyện ông đang nghĩ đến.
Với chính sách thuế, Joe Biden cho rằng luật cắt giảm thuế của Tổng thống Trump khiến khoảng cách giàu nghèo tại Mỹ càng tệ hại hơn. Thoạt nhìn, Tổng thống Trump công khai giảm thuế cho tất cả, nhưng nhìn kỹ, chính sách giảm thuế của ông đặc biệt có lợi cho giới giàu. Với khoản thuế cắt giảm lên đến 1.5 ngàn tỷ Mỹ kim ký thành luật, người giàu là nhóm “ngư ông đắc lợi” nhiều nhất.
Về kiểm soát súng, Joe Biden chủ trương cấm các loại vũ khí quân sự (assault weapons), ông phản đối giáo viên sử dụng súng trong trường học. Tổng thống Trump thì khác. Ông chỉ cấm thiết bị lên đạn nhanh hơn (bump stock). Thực ra Tổng thống Trump rất khác Joe Biden về chủ trương kiểm soát và sử dụng súng. Tại các buổi vận động, Tổng thống Trump luôn hô hào tẩy chay Đảng dân chủ vì đảng này không ưa Tu chính án II của hiến pháp Mỹ.
Trên đây là những điểm khác biệt cơ bản. Còn nhiều điểm khác biệt nữa chúng ta sẽ đào sâu hơn trong một dịp khác. Chẳng hạn như Joe Biden nghĩ gì về Trung Quốc? Joe Biden và Tổng thống Trump khác nhau ra sao trong các chính sách quốc phòng, quan hệ với NATO, quan hệ mậu dịch với thế giới, các chính sách tiền tệ, đặc biệt sự khác biệt triết lý chính trị, nhân cách cũng như đạo đức nghề nghiệp, sức khỏe, tư cách…
Vâng. Mùa phiếu đã đến hồi quăng mạnh quán tính. Kim la bàn “Cha, bầu cho ai đây” lúc này có vẻ không nhúc nhích nữa. Bởi người yêu Trump thì đã yêu và người ghét thì đã ghét. Trình bày những điểm khác biệt của họ để bạn đọc hiểu thêm đôi chút về sách lược của vị tổng thống tương lai dân Mỹ sẽ bầu vào ngày mùng 3 tháng 11 sắp tới đây.
Nguyễn Thơ Sinh