Theo báo The USA Today, sau vụ người biểu tình xông vào tòa nhà quốc hội Mỹ, một số thành viên nội các và nghị sĩ đang mở cuộc thảo luận sơ bộ về việc có thể kích hoạt Tu chính án số 25 để phế truất Tổng thống Donald Trump.
Vậy Tu chính án số 25 là gì?
Tu chính án số 25 được quốc hội Mỹ thông qua vào năm 1965 và chính thức được phê chuẩn vào năm 1967. Đây là cơ chế hợp pháp nhằm phế truất người đứng đầu chính phủ trong trường hợp tổng thống không đủ năng lực lãnh đạo đất nước hoặc qua đời khi tại chức. Tu chính án này cũng đã chính thức hóa quy trình cho phép phó tổng thống tiếp quản vai trò của tổng thống khi đương kim tổng thống qua đời hoặc từ chức.
Nhờ vào hai điều khoản đầu tiên của tu chính án, ông Gerald Ford trở thành phó tổng thống của ông Richard Nixon, và sau đó đảm nhiệm vai trò tổng thống sau khi ông Nixon từ chức.
Điều khoản thứ ba, vốn cho phép tổng thống tạm thời nhượng quyền cho phó tổng thống, đã được sử dụng sau khi Tổng thống Ronald Reagan phải phẫu thuật vào năm 1985, và sau đó tương tự là Tổng thống George W. Bush lần lượt vào năm 2002 và 2007.
Trong khi đó, điều khoản thứ tư, tức quy trình phế truất tổng thống vì lý do “không còn đủ năng lực lãnh đạo nước Mỹ”, chưa từng được sử dụng trước đây.
Các thành viên của Ủy ban Tư pháp Hạ viện, trong một tuyên bố đưa ra đêm 6/1, kêu gọi kích hoạt tu chính án này.
“Cả trong đoạn tuyên bố video chiều nay, Tổng thống Trump cho thấy ông không đủ minh mẫn và vẫn chưa thể tiếp nhận và chấp nhận kết quả kỳ bầu cử năm 2020. Việc Tổng thống Trump sẵn sàng kích động bạo lực và bất ổn xã hội để đảo ngược kết quả bầu cử bằng bạo lực rõ ràng chứng tỏ điều này”, tuyên bố viết.
Theo những nhà quan sát, Phó tổng thống Mike Pence và đa số nội các có thể tuyên bố tổng thống không thể “hoàn thành vai trò trên cương vị lãnh đạo nước Mỹ”. Nếu Tổng thống Trump kháng cự quyết định này, hạ viện và thượng viện có thể tổ chức bỏ phiếu, và cần 2/3 số phiếu ủng hộ tại lưỡng viện để phế truất tổng thống, đưa phó tổng thống lên thay.
Nhiều giới chức, nghị sĩ lên án Tổng thống Trump đã khơi mào cuộc bạo loạn, đề xướng luận tội tổng thống.
Hàng loạt cơ quan truyền thông cáo buộc Trump đã gây ra cuộc bạo động. Tờ The New York Times chạy tít: “Bài phát biểu của ông Trump giúp khơi mào bạo lực tại Capitol” trong khi CNN nói “Ông Trump châm ngòi cuộc tấn công phá hoại cho cái kết bạo lực của nhiệm kỳ tổng thống”. Còn tờ Time chạy tựa: “Bị kích động bởi Tổng thống, người ủng hộ Trump xông vào Capitol”.