Trong thư gửi chủ tịch ủy ban giải Nobel Hòa bình Berit Reiss-Andersen được công bố hôm 3/2, một nhóm gồm 9 nhà lập pháp Mỹ (5 thuộc đảng Dân chủ và 4 thuộc đảng Cộng hòa), do thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio dẫn đầu, đề cử phong trào biểu tình Hong Kong năm 2019 cho giải Nobel Hòa bình năm nay.
Việc đề cử của nhóm nhà lập pháp Mỹ, gồm một số người từng bảo trợ luật yểm trợ trừng phạt viên chức Hong Kong và Trung Quốc đại lục, là hành động mới nhất của Mỹ nhắm vào giới chức Trung Quốc về vấn đề Hong Kong.
Dimitar Gueorguiev, giáo sư khoa học chính trị tại trường Đại học Syracuse, Mỹ, nhận định nỗ lực này “nhấn mạnh rằng Mỹ chưa từ bỏ áp lực đối với Trung Quốc”.
Hàng triệu người Hong Kong đã xuống đường biểu tình suốt nhiều tháng trong năm 2019 để phản đối dự luật dẫn độ cho phép đưa nghi phạm sang xét xử tại các khu vực tài phán mà thành phố chưa ký hiệp ước dẫn độ, gồm Trung Quốc đại lục. Một số cuộc biểu tình trở nên bạo lực hơn khi chính quyền của Trưởng đặc khu Carrie Lam từ chối đáp ứng yêu cầu của người biểu tình.
Trung Quốc tuyên bố tình trạng bất ổn ở Hong Kong “chà đạp nghiêm trọng thượng tôn pháp luật và trật tự xã hội”, thách thức nguyên tắc cơ bản của mô hình một quốc gia, hai chế độ. Trung Quốc cũng nhiều lần lên án hành vi bạo lực của người biểu tình giống như “khủng bố” và có biểu hiện của cách mạng màu, thuật ngữ được dùng để chỉ phong trào biểu tình ở Đông Âu vào những năm 2000.
Vào năm 2018, một nhóm nhà lập pháp do Rubio dẫn đầu đã đề cử các nhà hoạt động Joshua Wong, Nathan Law và toàn bộ phong trào biểu tình ‘dù vàng’ năm 2014 ở Hong Kong cho giải Nobel Hòa bình. Wong tuần trước nhận tội tham gia tụ tập trái phép và vi phạm lệnh cấm đeo mặt nạ.
Trước đây với sự đề cử của Kwame Anthony Appiah, chủ tịch Hội văn học và nhân quyền Pen International có trụ sở tại London, nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc Lưu Hiểu Ba (Liu Xiaobo), đã nhận được Nobel Hòa bình năm 2010. Ông đã chết vào năm 2017 khi đang thụ án tù.