Những ai đã từng bước vào căn nhà từ thiện Haley House đều có cảm nghĩ đó là một căn nhà ấm cúng. Sự thân thiện và nụ cười lúc nào cũng nở trên môi của những nhân viên làm việc ở đây khiến cho những vị khách có chung cảm giác gần gũi và xem những nhân viên này như là hiện thân của những vị thiên thần phù trợ được gửi xuống thế gian. Mà những vị khách của Haley House nào phải là những con người cao sang gì cho cam, một số trong đó là những người vô gia cư, một số khác là những người sống gần đó trong những khu nhà dành cho người có thu nhập thấp. Nói chung, họ là tầng lớp của những người nghèo đến mức không còn nghèo hơn được nữa.
Cái cảm giác thân mật gần gũi như đang ở nhà của mình là chủ đích của ban điều hành và các nhân viên làm việc tại Haley House, một căn nhà từ thiện mà trong suốt năm thập niên qua đã hoạt động trong khu vực South End của thành phố Boston để nhằm tiếp cận các vấn đề xã hội thông qua các chương trình từ thiện của họ như phát thức ăn miễn phí, hỗ trợ nhà ở với giá thuê phải chăng, mở một nông trại đô thị để trồng rau quả cung cấp miễn phí cho người già và tổ chức một số chương trình giáo dục dinh dưỡng.
Căn nhà từ thiện Haley House luôn mở cửa đón tiếp những người đang phải đối mặt với tình trạng vô gia cư và những cá nhân từng vướng vào tù tội nhưng vẫn được đối xử như một thành phần vẫn còn giá trị của một cộng đồng lớn. Nhưng thay vì phải dựa vào những tình nguyện viên hoặc những người chỉ ghé qua phụ việc một vài ngày để mong sao có đủ nhân viên làm việc, Haley House tìm tới những người – ở đủ mọi lứa tuổi và lai lịch – sẵn sàng bỏ ra hai năm cuộc đời của họ để làm những công việc tầm thường nhưng có mục đích cao đẹp là hỗ trợ cho một số giải pháp lâu dài đối với các vấn đề xã hội. Để đổi lại, họ được cung cấp nơi ăn chốn ở, sống chung thành một cộng đồng nhỏ ở tầng phía trên của căn nhà, đảm nhận các công việc được giao phó, và chăm sóc cho các vị khách ghé thăm.
Khu South End của Boston và khu dân cư Roxbury gần đó từ lâu đã không sao giải quyết được vấn nạn vô gia cư mặc dù ngay cả sau khi khu vực này đã được cải thiện. Nhóm dân không nhà cửa đông nhất của thành phố thường sống loanh quanh trong những khu dân cư này, và nhiều cuộc họp mang tính cách cộng đồng cũng đã cố gắng đưa ra một số giải pháp để giải quyết nhóm dân số sống tạm bợ trên đường phố kia,và cũng là nhóm người gặp nhiều khó khăn nhất với vấn nạn nghiện ngập và đại dịch.
Haley House không hẳn là tổ chức từ thiện duy nhất đang cố gắng tìm cách đáp ứng nhu cầu của những người không có nhà cửa; bên cạnh đó còn có các tổ chức như Pine Street Inn chẳng hạn mỗi ngày giúp đỡ cho khoảng 2,000 đàn ông và phụ nữ, và St. Francis House đón tiếp 6,300 khách hằng năm và cung cấp 102 đơn vị nhà ở với giá thuê phải chăng.
Nhưng khác với những tổ chức kia, Haley House, hoạt động ở cả hai khu vực South End và Roxbury, xem xét tới nhiều nhu cầu khác nhau – từ các chương trình dành cho thanh thiếu niên, tới dạy nghề, giúp đỡ người cao tuổi – với mục đích là muốn tìm cách giải quyết một số vấn đề gốc rễ của tình trạng vô gia cư và thiếu thốn thực phẩm của một số gia đình nghèo.
Năm 1966, hai vợ chồng Kathe và John McKenna lúc khởi đầu họ mời những người đang phải ngủ tạm trên đường phố trong khu vực tới sống chung trong căn chung cư South End của họ – cung cấp thực phẩm, chỗ ở và một số thứ cần thiết khác. Những nỗ lực nho nhỏ ban đầu của họ lớn dần lên trong khi họ tìm được thêm nguồn tài trợ và cuối cùng mua lại được một cơ sở và khánh thành căn nhà từ thiện Haley House một năm sau đó như là nơi phát thức ăn miễn phí. Họ sống trong những căn phòng ở tầng trên và sinh hoạt ở tầng dưới. Lấy cảm hứng từ Phong trào Thợ thuyền Công giáo (Catholic Worker Movement), với châm ngôn rằng để phục vụ người nghèo thì cần phải đến sống với họ, Haley House đã nhanh chóng nhận thấy giá trị của việc tạo dựng mối liên kết lâu dài với những người mà họ tìm cách giúp đỡ. Phương pháp đó cuối cùng đã phát triển thành mô hình hoạt động với nhóm nhân viên sống và làm việc ngay tại Haley House.
Những người có nguyện vọng sống và làm việc tại Haley House nếu vượt qua được vòng đầu của tiến trình tuyển lựa sẽ làm việc thử trong căn nhà từ thiện trong hai tuần, và sau đó dành một tuần để chiêm nghiệm kinh nghiệm của họ. Điều này cho phép giới chức điều hành Haley House và người xin việc có thêm thời gian để quyết định xem họ có phù hợp với hoạt động của tổ chức hay không.
Các nhân viên Haley House đảm nhận toàn bộ công việc vận hành của nhà từ thiện, từ việc lập thực đơn cho mỗi ngày, kết nối với các đối tác trong cộng đồng, làm quen với khách ghé thăm. Các thành viên mới vào sẽ được làm việc chung với những người đã có kinh nghiệm để được chỉ dẫn và học hỏi từ đó.
Trong một ngày điển hình, một thành viên trong nhóm sẽ được chỉ định là “tâm điểm” của ngày hôm đó với trọng trách là người đứng ra chào đón khách và giải quyết những bất hoà nếu có xảy ra. Sau khi bữa ăn sáng được dọn dẹp xong, các thành viên rút lên tầng trên, là nơi mỗi người có một phòng ngủ riêng hoặc chung với một bạn cùng phòng khác, tuỳ vào số lượng nhân viên làm việc tại trung tâm. Trong căn nhà từ thiện còn có khu nhà bếp, khu phòng ăn, và khu sinh hoạt chung để mọi người có cơ hội hòa mình với những người khác, thư giãn và nghỉ ngơi sau giờ làm việc. Mặc dù nhà từ thiện ngưng phục vụ thức ăn vào lúc 9 giờ tối, khách vẫn thường xuyên lui tới suốt ngày suốt đêm, hỏi xin những gói thức ăn có sẵn và chăn đắp.
Công việc tại nhà từ thiện có thể đòi hỏi 24 giờ một ngày, 7 ngày một tuần, nhưng các nhân viên tại đây không thấy đó là điều phiền hà mà xem như là cách để nối kết với thế giới bên ngoài và là cơ hội để xây dựng mối quan hệ sâu sắc hơn với mọi người chung quanh trong suốt thời gian làm việc.
Công việc phát thức ăn miễn phí là hoạt động chính của Haley House kể từ năm 1967, nhưng tổ chức đã phát triển thêm các hoạt động khác để đáp ứng với những nhu cầu khác của cộng đồng. Haley House hiện nay cũng đang điều hành 110 đơn vị nhà ở với giá thuê phải chăng, 24 phòng đơn dành cho những cá nhân trước đây không có nhà ở, một nông trại đô thị cung cấp rau quả tươi miễn phí cho hơn 60 người già trong cộng đồng và tổ chức các lớp học dạy kỹ năng nấu ăn và dinh dưỡng cho hơn 350 học viên mỗi năm. Nhà từ thiện mỗi tuần còn chuẩn bị 200 túi thức ăn cho một chương trình phát chẩn thực phẩm. Kể từ năm 2005, tiệm bánh Haley House Bakery Café còn thực hiện một chương trình dạy nghề dành cho những công dân gặp khó khăn tìm việc làm sau khi ở tù ra.
Tất cả những hoạt động nói trên góp phần vào một nỗ lực chung cùng với các tổ chức từ thiện khác để tìm cách giải quyết các vấn đề mang tính hệ thống liên quan đến tình trạng vô gia cư, tù tội và thiếu thốn thực phẩm trong nhiều hộ gia đình nghèo.
Do hoạt động của căn nhà từ thiện Haley House bắt nguồn từ cộng đồng và được xây dựng trên cơ sở quan hệ giữa người với người, nên đối với những ai đã từng ghé qua và ở lại một thời gian thì khi phải nói lời từ biệt với căn nhà từ thiện có thể sẽ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là đối với các thành viên sống và làm việc tại đây trong hai năm. Như câu chuyện của cô Libby Federici sau khi hoàn tất hợp đồng cam kết hai năm cho biết cảm tưởng của cô là thời gian làm việc tại Haley House đã để lại nhiều ảnh hưởng cho chính cuộc sống của cô. Sau khi rời khỏi căn nhà từ thiện, cô Federici đã có những suy nghĩ khác về con người và cuộc đời so với trước khi cô tới làm việc. Những người khách mà cô từng gặp tại Haley House đã vô tình biến cô thành một con người tốt hơn, biết cảm thông hơn, và cô cảm thấy thật sự may mắn và biết ơn.
Huy Lâm