Đọc cụm từ “chết vì Trump” bạn thấy nó có mấy ý nghĩa? Bạn có thấy ở đây hai nghĩa tương đối khác nhau xuất hiện, giống nhau về chính tả nhưng ý nghĩa của chúng khác biệt khá rõ nếu bạn suy nghĩ lấy một phút.
Chết vì Trump (1) có thể là khái niệm những người yêu mến ông, sẵn sàng hy sinh lăn xả vì ông, chết vì ông. Chết vì Trump (2) còn có một nghĩa khác nói về những kẻ chết (oan) do các chính sách của ông đưa ra. Ở đây, theo nghĩa số một “chết vì Trump” bao gồm những kẻ yêu thương trung thành với ông, sẵn lòng “lên núi đao, xuống chảo dầu” sống thác cùng ông. Còn theo nghĩa số hai “chết vì Trump” bao gồm những nạn nhân của ông, họ gặp phải những khó khăn rắc rối từ những chính sách do ông đề xướng.
Một đằng thiên về mục đích. Một đằng thiên về nguyên nhân. Người yêu Trump “chết vì Trump” bởi hành động của họ có một mục đích rõ ràng cụ thể: Không ngại xả thân vì Trump. Ngược lại, nạn nhân của Trump “chết vì Trump” vì các hệ lụy họ gặp phải. “Chết vì Trump” theo nghĩa số một là chủ động, là tự nguyện, tự ý. “Chết vì Trump” theo nghĩa số hai là thụ động, là miễn cưỡng, là trái ý…
Vâng. Đó là chuyện chiết tự, vòng vo tam quốc kiểu thừa giấy vẽ voi. Bình thường đâu mấy người quỡn bình luận nọ kia về chuyện yêu Trump, ghét Trump, nhất là những chuyện chính trị chính em hiện nay đang rối như canh hẹ. Nhưng nếu không quá bận rộn, có dịp bỏ chút thời gian theo dõi các sinh hoạt thời sự hẳn bạn sẽ nhận ra nhiều sự kiện thú vị xảy ra gần đây. Bạn sẽ nghĩ khác về nơi mình đang sống. Bởi qua một lăng kính khác hoàn toàn mới, đặc biệt khi mùa phiếu giữa kỳ 2022 đang chuẩn bị lao vào mùa nước rút; trong ngữ cảnh đó cụm từ “chết vì Trump” khi đọc kỹ, nghiền ngẫm kỹ, hẳn bạn sẽ có thừa nhận định hiện nay Mỹ đang chia rẽ sâu sắc cỡ nào, ai là người thuộc một trong hai nhóm “chết vì Trump”.
Cuối tháng 8 một vụ lùm xùm khá nổi cộm xảy ra tại Florida ai ai cũng biết. Vâng. Mar-A-Lago, Bạch ốc Miền Nam của Cựu Tổng thống Trump đã bị “khám điền thổ”. Điều này chẳng biết ông có tiên liệu trước (?) hay ông bị đánh úp đến độ không kịp trở tay (như nhiều người bảo thế). Có thể ông quá tự tin nghĩ rằng chẳng ai dám động vào một sợi lông chân của ông. Có thể ông không mảy may nghĩ chuyện người ta sẽ xử tệ với ông; đường đường chính chính ông cũng là vị tổng thống thứ 45 của Mỹ. Bất luận chuyện gì đã xảy ra, bất luận ông có suy nghĩ gì, biến cố nhà riêng của ông bị FBI khám xét xem ra thật đáng nực cười, thật quá quắt: Chẳng lẽ trên đời này có đứa cả gan dám vuốt râu hùm, không coi ai ra gì!
Gẫm kỹ, nhiều chuyện xảy ra gần đây tại Mỹ đâu khác gì những triệu chứng của một căn bệnh trầm kha đang đến hồi bộc phát. Quả nhiên thế, trước khi Cựu tổng thống Trump đăng quang Bạch Cung tư tưởng kỳ thị, da trắng thượng tôn, bảo thủ truyền thống nặng về tôn giáo đã tồn tại. Sau đó chúng bị tẩy chay nhưng vẫn âm ỉ cháy. Từ thời lập quốc, hai luồng tư tưởng đối lập đã tồn tại, một bên cổ xúy dân chủ bình đẳng, một bên nhắm vào những quyền lợi thiết thực. Những chuyến tàu chở nô lệ từ Châu Phi cập bến Bắc Mỹ bạn còn nhớ. Những buổi bán đấu giá nô lệ ồn ào buổi ấy…
Từ đây hai luồng tư tưởng đen-trắng khác nhau một trời một vực đã xuất hiện. Người da trắng bắt đầu đối chọi nhau vì lợi ích và ý thức hệ khác biệt. Một cuộc nội chiến đã xảy ra. Máu chảy thành sông, xương chất thành núi; cuối cùng một Hợp chủng quốc Hoa Kỳ ra đời trong đó quyền lợi của nô lệ bắt đầu được nhìn nhận và khôi phục. Trên lý thuyết Quốc kỳ Mỹ chúng ta đang thấy là lá cờ chung nhưng thực tế hoàn toàn khác hẳn. Tư tưởng phục hưng trở lại thời kỳ vàng son giới chủ nô Mỹ từng tận hưởng và các tư tưởng cực đoan bênh vực quyền lợi cho người da trắng chưa bao giờ thực sự biến mất. Chúng chỉ ngủ đông. Chúng vẫn nuôi chí phục thù nên sẵn lòng nằm gai nếm mật để khi có cơ hội sẽ bùng lên, phản công, quật ngược lại thế cờ.
Lần này, từ những gì quan sát được, Cánh Hữu tại Mỹ quả nhiên đã gặt hái được rất nhiều thành công vang dội. Một Tòa tối cao với 6 thẩm phán thân Đảng Cộng hòa. Một Roe V. Wade đã bị bứng gốc. Một nước Mỹ ngang nhiên xuất hiện các tư tưởng chống đối tấn công các trào lưu dân chủ đang mọc lên như nấm dại. Nhiều trào lưu da trắng thượng tôn bùng phát công khai. Các buổi tụ tập mang tính xách động, kêu gọi hô hào các hoạt động mang tính khiêu khích xảy ra giữa ban ngày, MAGA và những hành động bạo lực, súng ống lan tràn, ngay cả Tòa nhà Quốc hội cũng đã bị tấn công sau khi Cựu tổng thống Trump bị dồn vào thế đường cùng khi Cựu phó tổng thống Mike Pence không chịu cãi ngang về kết quả bầu cử năm 2020. Mạng người và thương tật. Những hình ảnh đen tối được lưu lại như một vết chàm trong lịch sử cận đại Mỹ. Vâng. Làm sao Mỹ và thế giới có thể quên được biến cố ngày 1/6/2021!
Nay với 16 thùng hồ sơ được chở ra khỏi Mar-A-Lago sau một cuộc khám xét do FBI chủ mưu nhiều người vừa ngỡ ngàng, vừa bất bình. Không ít tin rằng đây là một vụ bố ráp kiểu quẳng vào đấy mớ tang vật rồi gào rú ầm lên: Ối các ông các bà ơi, ra mà xem, rõ ràng là tang chứng có, vật chứng có, lần này Cựu tổng thống Trump có mà chạy đàng trời. Về phía mình, Cựu tổng thống Trump một mực khẳng định chẳng làm gì sai. Rằng 16 thùng hồ sơ ấy là một phần của kế hoạch xây dựng một thư viện mang tên ông, hiển nhiên mớ tài liệu ấy sẽ được trưng bày tại đây. Tuy nhiên từ những nhận định của giới quan sát chuyên môn đây là những tài liệu mật quốc gia (classified document).
Theo định nghĩa, nguyên văn của tài liệu mật: Classified information is material that a government body deems to be sensitive information that must be protected. Như thế classified information bao gồm các thông tin tối quan trọng đối với an ninh quốc gia. Tài liệu mật chỉ có thể được cất giữ tại những nơi quan trọng vì nó là sách lược an ninh. Những thông tin liên quan đến đường lối lãnh đạo an ninh quốc nội cũng như liên quan đến các trách nhiệm an ninh thế giới của Bạch Cung phải để lại Bạch Cung hoặc được bàn giao giữa hai Nội các cũ mới. Trong trường hợp này rõ ràng Cựu tổng thống Trump đã không làm thế. Với ông đây chỉ thuần túy là những tài liệu nay mai sẽ được trưng bày tại một thư viện đặc biệt mang tên ông.
Nhiều ý kiến kêu gọi những tài liệu ấy cần được công bố xem mặt mũi chúng đen trắng xấu tốt ra sao. Tuy nhiên theo giới hữu trách trong số 16 thùng hồ sơ ấy nhiều văn kiện thuộc diện buộc phải bảo mật. Nếu công bố, các chi tiết mang tính tuyệt mật phải bôi đen. Tuy nhiên từ những minh họa tìm thấy trên mạng, nếu làm thế nhiều trang gần như sẽ bị bôi đen kín mít vì chúng bao gồm những thông tin tối quan trọng mang tính sách lược quốc gia. Từ đây, nhiều chuyên gia ngành luật cho rằng khả năng Cựu tổng thống Trump bị truy tố, bị kết án là chuyện sẽ xảy ra. Điều này xem ra chẳng dễ chịu với ông dù công lực của ông (được coi là) thâm hậu đối phó với những lời nói hằn học hăm he mang tính rung cây nhát khỉ!
Tất nhiên chuyện Cựu tổng thống Trump nay mai có bị lôi ra vành móng ngựa hiện nay vẫn đang trong vòng tranh cãi (khá kịch liệt). Người nói thế nọ, người bảo thế kia. Phe cờ xanh của Hạ viện bộc lộ những hứng thú khá lộ liễu, nằng nặc đòi lôi ông ra ánh sáng rồi đẩy ông xuống vũng bùn nhơ nhớp tanh hôi. Còn các thành phần bảo thủ cờ đỏ một mực cho rằng nếu Mr. Trump bị kết tội, đó sẽ là điều hoang tưởng, đáng sỉ vả, đáng xấu hổ cho nước Mỹ vốn cần chặn đứng bằng mọi giá.
Một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất bênh vực cho Cựu tổng thống Trump là Thượng nghị sĩ Lindsey Graham thuộc Đảng Cộng hòa của tiểu bang South Carolina. Ông cho biết nếu Cựu tổng thống Trump bị truy tố, dân Mỹ sẽ xuống đường, họ sẽ biểu tình đồng loạt, họ sẽ nổi dậy. Sấm thép sẽ nổ vang. Máu sẽ đổ. Và lần này một cuộc nội chiến tương tàn nồi da xáo thịt nhất định sẽ xảy ra khi Đảng Dân chủ cả gan động vào một sợi lông chân của Mr. Donald Trump. Từ đây, không ngoa, khí thế “chết vì Trump” (hiểu theo nghĩa số một) càng lúc càng dâng cao. Thái độ hằn học của các phe thân Trump xem ra càng lúc càng công khai hơn, táo tợn hơn (ít nhất tại các diễn đàn mạng xã hội online).
Tác giả Julia Mueller đã viết bài báo có tên Graham predicts ‘riots in the streets’ if Trump prosecuted over classified docs cho thấy lời tuyên bố của Thượng nghị sĩ Graham lần này đã phần nào ăn khớp với tần số phát sóng khá sôi động của dư luận thân Trump. Vâng. Chính thế. Người ta khó thể phủ nhận một thực tế nước Mỹ đang đối diện với mâu thuẫn phân chia ý thức hệ sâu sắc. Bên trong Đảng Cộng hòa cũng thế, họ đang phải đối diện với nạn chia rẽ tư tưởng tuy nhiên đa số các cử tri thuần đỏ (tức các thành phần thân Trump tận xương tủy) xem ra có phần đông hơn. Nếu làn sóng thánh chiến tử vì đạo bảo vệ Trump (tức chết vì Trump, hiểu theo nghĩa số một) liên tục tăng tốc, bùng phát công khai xem ra nội chiến tại Mỹ sẽ trở thành rất khả thi.
Với bạn đây có phải là lời hăm dọa đơn thuần? Hay đây là một câu nói mang tính châm dầu vào lửa, đồng thời phục vụ như cái chiêu câu phiếu Mr. Graham sử dụng khi mùa phiếu giữa kỳ chỉ còn hơn một tháng sẽ diễn ra. Tình thế hiện nay có thể nói hết sức gay cấn. Roe V. Wade thoạt tưởng là thắng lợi lớn cho Đảng Cộng hòa nhưng giá phải trả của nó thật lớn lao. Sau khi luật Roe V. Wade bị Tối cao Pháp viện truất phế, bản đồ quyền phá thai của Mỹ nhanh chóng phân chia thành hai cực. Các tiểu bang đỏ lập tức tranh thủ thực hiện mơ ước siết chặt hơn nữa quyền sinh sản của phụ nữ trong khi các tiểu bang xanh ráo riết tìm cách giúp đỡ bất cứ ai có nhu cầu điều hòa kinh nguyệt hoặc kế hoạch hóa gia đình.
Với một nhiệm kỳ bốn năm (trừ hao tám phần ảnh hưởng lớn do Covid19 gây ra) thời gian Mr. Trump cầm cương Bạch Cung là khoảng thời gian tốt đẹp nhất của Đảng Cộng hòa. Cựu tổng thống Trump đã làm được rất nhiều việc cho Đảng cộng hòa. Chao ôi, Obamcare trở thành thân tàn ma dại cũng vì ông. Thượng viện do Đảng Cộng hòa nắm dao đàng cán nên ba vị thẩm phán Tòa tối cao được Mr. Trump đề cử nghiễm nhiên toại ý. NATO bị Trump mắng nhiếc thậm tệ (suýt chút nữa sẽ tan tành nếu Liên minh Châu Âu không nhẫn nhịn đủ). Thậm chí có người nói nếu Putin đánh Ukraine hồi Mr. Trump còn tại nhiệm chỉ một hôm là Kyiv buộc phải quy hàng. Đến khổ, Putin đã đi sai một nước cờ, những tưởng Biden sức khỏe hom hem, chân chậm mắt mờ, lại lem nhem một lý lịch bởi lăn lộn quá lâu chốn quan trường nên khó tránh những tì vết. Putin từng hy vọng mùa phiếu 2020 Mr. Trump sẽ tái đắc cử, chẳng đi đâu mà vội. Ai dè…
Nay Quốc hội Mỹ (do Đảng Dân chủ cầm dao đằng cán) nhất định sẽ gây khó cho Cựu tổng thống Trump. Nếu thế, theo Thượng nghị sĩ Graham nước Mỹ sẽ bị châm ngòi nội chiến. Tác giả Julia Mueller đã không khách sáo khi trích dẫn lời ông (nguyên văn) về hậu quả nguy hiểm: Riots in the streets. Vâng. Toạc mõm heo chứ không úp mở vòng vo. Dân chúng Mỹ sẽ bảo vệ Mr. Trump đến cùng kiểu: Trump còn, Đảng Cộng hòa còn, nước Mỹ còn. Trump mất, Đảng Cộng hòa mất, nước Mỹ của họ cũng sẽ mất.
Vẫn theo Thượng nghị sĩ Graham, Cựu tổng thống Trump không được đối xử công bằng. Cụ thể, ông cho rằng Quốc hội Mỹ và Bộ Tư pháp Mỹ đã cư xử với Mr. Trump một cách bất công (a double standard), cố ý dồn ông vào thế bí. Rõ ràng ông nghị này không nói là Mr. Trump hoàn toàn vô can, vô tội trong việc chở về Mar-a-Lago 16 thùng nặng những hồ sơ mật (vừa được FBI phát giác); song ông nhắm đến viễn cảnh nước Mỹ sẽ rơi vào nội chiến. Lời hăm dọa ấy thực ra có ý nghĩa gì? Tại sao Mr. Graham nói thế? Ông ta có thực lòng quan tâm đến lợi ích của Mr. Trump hay đây là cách ông ta lợi dụng tình thế mập mờ đục nước béo cò. Hay ông đang vẽ đường cho hươu chạy?
Liệu dân Mỹ sẽ xuống đường bảo vệ Trump như lời Mr. Graham nói? Dân Mỹ ở đây bao gồm những ai? Họ đại diện cho quyền lợi nào? Họ sẽ làm gì? Họ sẽ tấn công Quốc hội thêm một lần nữa? Họ sẽ đốt phá các văn phòng chính phủ, sẽ nổ súng nhắm vào các chính khách phe cờ xanh? Sẽ tự thiêu, sẽ làm tất cả những gì có thể khi Giáo chủ Trump gặp nạn…
Theo lời Mr. Graham (nguyên văn) xoay quanh vụ này: Most Republicans, including me, believes when it comes to Trump, there is no law. It’s all about getting him. I’ve never been more worried about the law and politics as I am right now. Tức, dây vào Trump là dây vào những hành vi mang tính luật rừng. Đặc biệt mối quan ngại về tình hình chính trị chưa bao giờ trở nên nhạy cảm và đáng lo ngại như hiện nay.
Mong thay đây chỉ là chuyện võ mồm, Mr. Trump sẽ chẳng gặp phải chuyện gì lớn, mọi cái sẽ okay, sẽ suôn sẻ. Luật sư của ông sẽ cãi phăng đi. Hoặc sẽ có những vụ khác lùm xùm khác to hơn nên ông thoát hiểm… Bằng không, nếu đúng như lời Mr. Graham tiên đoán: Dân Mỹ sẽ xuống đường – riots in the streets – lúc đó những thành phần hăng say với lý tưởng “chết vì Trump” sẽ ồ ạt xuất hiện, kiểu gì thì kiểu, nước Mỹ nhất định sẽ xáo trộn và chẳng ai dám nói trước chuyện gì sẽ xảy ra… đặc biệt sẽ có nhiều kẻ “chết vì Trump” một cách oan uổng?
Nguyễn Thơ Sinh