Nguyễn Thơ Sinh
Gần đây một cuốn sách nổi đình nổi đám xuất hiện tại Mỹ. Ngay lập tức nó trở thành hiện tượng gây chú ý hâm nóng sở thích đọc sách của người Mỹ vốn được coi là chậm hẳn trong những năm vừa qua. Truyền thông Mỹ nhiệt tình lao vào và tốn hao không ít giấy mực về nó. Vâng. Cuốn Fire and Fury: Inside The Trump White House, của tác giả Michael Wolff, một nhà báo tên tuổi thuộc loại “nhàng nhàng” (comme ci, comme ça) bỗng trở thành nổi tiếng chỉ qua một đêm.
Khi cuốn sách được loan báo, đặc biệt sau khi báo chí châm ngòi, lập tức nó khiến Nhà Trắng điếng người. Gần như toàn bộ ê-kíp của Tổng thống Trump phản ứng khá rõ, mức độ từ nhạy cảm không giấu diếm cho đến nhảy dựng lên. Bởi lẽ cuốn Fire and Fury được coi là loại sách tell-all (bóc trần không giữ lại bất cứ chi tiết kín kẽ nào) mô tả thực tế các sinh hoạt lộn xộn của Nhà Trắng dưới trướng Tổng thống Trump.
Chuyện gia đình Tổng thống Trump xưa nay ăn ở tốt xấu ra sao thiên hạ ai cũng biết. Người không ưa lẫn người có tình cảm với ông đều biết tỏng lý lịch trích ngang của ông và gia đình. Song điều đó chẳng tạo bất cứ ảnh hưởng nào đối với những canh bạc chính trị liên quan đến ông. Gần như định kiến của người yêu ông và kẻ ghét ông sẽ không thay đổi, năm 2015, năm 2016, năm 2017, và năm 2018 cũng thế, thậm chí mùa phiếu năm 2020 cũng thế nốt!
Vâng. Theo nhiều chuyên gia thời sự thái độ của dân Mỹ đối với Tổng thống Trump đã định hình. Người ghét ông không thể ghét ông hơn được nữa. Người thương ông dẫu thiên hạ vạch bới cỡ nào họ vẫn thương ông, thậm chí họ càng thương ông hơn vì thấy ông liên tục bị tấn công. Nói một cách nôm na, hiện tượng Tổng thống Trump năm 2016 ban đầu có phần hơi lạ, nhưng đến nay hình ảnh của ông gần như đã bình ổn với sân khấu chính trị Mỹ, kiểu mưa lụt bảy năm nước không dâng, hạn hán bảy năm nước không rút…
Nếu đã thế, đến mười cuốn Fire and Fury cũng chẳng làm được gì, nói chi chỉ một cuốn Fire and Fury quèn. Tuy vậy sự ra đời của cuốn sách đã khiến dư luận Mỹ (và dư luận thế giới) xôn xao hẳn lên. Người ta coi đây là một sự kiện nóng không nên bỏ lỡ. Họ muốn quan sát xem nó có làm lung lay Nhà Trắng của Tổng thống Trump mảy may nào?
Nhà xuất bản Henry Holt & Co. cho in cuốn sách này. Dĩ nhiên luật sư riêng của Tổng thống Trump là Charles J. Harder đã gởi thư khẩn (cease and desist letter) yêu cầu nhà xuất bản và tác giả Michael Wolff đình chỉ và chấm dứt hành động xuất bản cuốn sách. Tuy nhiên phản ứng của Nhà xuất bản Henry Holt & Co. và tác giả Michael Wolff rất thản nhiên. Họ tỏ ra không việc gì phải sợ sệt cả. Có thể khi lên kế hoạch phát hành cuốn sách họ đã chuẩn bị kỹ các mặt liên quan đến luật pháp, kể cả khả năng họ sẽ bị truy tố, làm khó.
Với nhiều người đây chỉ là cuốn sách nhắm vào óc tò mò của người đọc. Họ cho rằng cuốn Fire and Fury chẳng khác gì loại sách rẻ tiền, lá cải, đáp ứng thị hiếu dễ dãi của giới độc giả bình dân, luôn thích thú với những xì-căng-đan; tóm lại mục tiêu chủ yếu của cuốn sách khuấy lên những bí ẩn riêng tư của người nổi tiếng. Lần này người nổi tiếng bị xăm xoi không riêng Tổng thống Trump mà tất cả những ai liên quan đến ông, trong đó nhiều người thân của ông lần lượt bị phanh phui.
Đã thế, tại sao Nhà Trắng phải nhảy dựng lên như gái ngồi phải cọc? Không khó hiểu, bởi cuốn Fire and Fury không thuần túy là một cuốn tell-all ba xu mà nó là cuốn sách hệ thống hóa tất cả những tai tiếng thiên hạ từng biết về Tổng thống Trump và ê-kíp của ông. Vì thế những chuyện xấu đó (đúng sai tạm miễn bàn) không còn là những quả đạn nổ lép bép đơn độc. Ngược lại, lần này cuốn Fire and Fury là một quả bom tấn hẳn hoi, gộp toàn bộ lượng TNT từ những trái bom nhỏ lẻ tẻ trước đây.
Từ người phát ngôn báo chí (press secretary) Sarah Huckabee Sanders của Nhà Trắng cho đến không ít nhân vật có máu mặt của Đảng Cộng hòa đã mạnh mẽ lên án cuốn sách. Theo họ tác giả Michael Wolff là kẻ không đáng tin cậy, chuyên dựng chuyện, không hề có bất cứ dụng ý tử tế nào ngoài mục tiêu đơm điều, tung ra những thông tin giật gân sai lệch câu khách cho một cuốn sách rẻ tiền. Nói tóm lại, Fire and Fury là hành vi thiếu trách nhiệm (nếu không nói là phạm pháp nghiêm trọng) bôi nhọ danh dự Tổng thống Mỹ. Thậm chí không ít người gay gắt yêu cầu giới hữu trách phải truy tố tác giả cuốn sách mang nội dung xuyên tạc phá hoại này.
Tại địa chỉ bán hàng trực tuyến Amazon.com, cuốn Fire and Fury nhanh chóng được liệt vào danh sách best seller. Có thể nó là cuốn sách đáp ứng thị hiếu lá cải. Tuy nhiên vì dính dáng đến Tổng thống Trump – Một nhân vật nổi tiếng gây nhiều tranh cãi – nghiễm nhiên nó không cần đến bất cứ chiến dịch lăng xê, đánh bóng nào.
Nếu tìm hiểu kỹ, người ta thấy Fire and Fury không đơn giản là cuốn sách tell-all tầm thường giống bao cuốn tell-all khác. Tại sao? Vì nó là kết quả của nhiều cuộc phỏng vấn “người thật, việc thật” được Michael Wolff thực hiện. Cơ khổ, lúc ông phỏng vấn nhiều người được hỏi đâu hề nghĩ cuốn Fire and Fury được viết với dụng ý vạch trần hậu trường Nhà Trắng. Nếu biết trước dù có bị kề dao tận cổ thà chết chứ họ nhất mực chẳng dại dột dính dáng đến một cuốn sách lành ít, dữ nhiều.
Có thể lúc phỏng vấn các nhân sự Nhà Trắng, Mr. Michael Wolff đã tài tình khiến họ mất cảnh giác. Thế là những câu nói đùa, tưởng “phe ta cả với nhau”, ai dè khi tác giả cuốn Fire and Fury hiệu đính lại, ông đã sắp xếp các chi tiết khiến chân dung Nhà Trắng của Tổng thống Trump không còn bình thường nữa, trái lại nó từa lưa, tèm lem, không giống con giáp nào hết trơn.
Thái độ của Tổng thống Trump với cuốn Fire and Fury dĩ nhiên là cay cú. Ông tuyên bố Mr. Michael Wolff và ông chẳng dính líu gì cả. Tuy nhiên trả lời phỏng vấn NPR (National Public Radio), Michael Wolff cho biết ông tiếp xúc với Tổng thống Trump (rải rác đó đây) khoảng ba giờ nên có đủ thời gian để phỏng vấn. Như vậy chuyện ông phỏng vấn nhiều nhân vật quan trọng của Nhà Trắng có thật. Còn chuyện ông đã cắt xén sắp xếp các chi tiết phỏng vấn như thế nào xem ra chẳng ai biết rõ, càng không ai bảo đảm được tính trung thực nguyên thủy của những cuộc phỏng vấn trước đó.
Gõ vào Amazon.com, bạn sẽ có nhiều thông tin khá thú vị về cuốn Fire and Fury này. Giá bán của nó khá bình dân. Phiên bản điện tử Kindle Edition giá $14.99, còn phiên bản bìa cứng giá chỉ có $18.00. Phiên bản sách thu âm Audible Audition Edition miễn phí nếu như độc giả đăng ký dịch vụ nghe thử Audible Trial. Vào thời điểm 437 người chấm điểm cuốn sách này, nó được 5 sao. Chi tiết hơn, 89% chấm nó 5 sao, 6% chấm nó 4 sao, 1% chấm nó 3 sao, 1% chấm nó 2 sao, và chỉ có 4% chấm nó 1 sao. Khi số người chấm điểm lên đến 808 người, nó vẫn giữ được đẳng cấp 5 stars!
Đọc lướt qua, văn phong của Michael Wolff không tệ. Từ vựng có phần cao hơn so với trình độ của giới độc giả bình dân phổ thông, song với cách hành văn khá mềm, trơn, dễ đọc, lôi cuốn; có lẽ đây là giải thích tại sao cuốn sách nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của độc giả.
Ai sẽ là người mua cuốn sách này? Chắc không ít là người thuộc Đảng Dân chủ. Họ không ưa Tổng thống Trump nên muốn đọc để biết Nhà Trắng của ông lộn xộn như thế nào? Độc giả Đảng Cộng hòa chắc cũng sẽ mua. Có điều suy nghĩ của họ khi mua cuốn sách này không ai biết. Rất có thể họ đọc vì hiếu kỳ, để thông tin thời sự không bị tụt hậu, để hiểu xem đối thủ của Tổng thống Trump đã viết về ông bằng giọng văn hạ đẳng thấp hèn cỡ nào.
Còn bạn, những độc giả Việt, nếu có bản dịch Việt ngữ của cuốn Fire and Fury liệu bạn có mua không, có đọc không? Hoặc nếu mượn miễn phí tại thư viện gần nhà bản Anh ngữ bạn sẽ mượn về đọc? Hay (với bạn) đây chỉ là chuyện riêng của người Mỹ, trong khi bạn còn nhiều thứ phải lo; nên khi biết đây là cuốn sách bị Tổng thống Trump và Nhà Trắng lên án gay gắt, (nhất là khi bạn thấy họ tỏ ra khó chịu bực bội), bấy nhiêu thôi cũng đã đủ với bạn rồi…
Nguyễn Thơ Sinh