Mỗi khi khách hàng đặt mua một món hàng nào đó trên mạng thì liền sau đó đơn đặt hàng sẽ được gửi tới cho công ty bán hàng để chờ được đóng gói và gửi đi. Điều này cũng có nghĩa là đơn đặt hàng đó sẽ góp phần tạo thêm sự hỗn loạn cho hệ thống giao hàng đã sẵn hỗn loạn tại nước Mỹ (và có lẽ tại nhiều nơi khác trên thế giới): xe tải chở hàng làm tắc nghẽn đường phố, tài xế chạy lòng vòng để tìm chỗ đậu, xe đạp giao hàng phải chạy lạng lách quanh các xe giao hàng khác cũng đang di chuyển trên cùng một con đường.
Vấn đề giao hàng nói trên đang ngày càng thêm trầm trọng thêm. Cho đến năm 2030, con số các loại xe giao hàng tại 100 thành phố lớn nhất trên thế giới sẽ tăng hơn một phần ba so với năm 2019, lên khoảng 7.2 triệu chiếc. Điều đó cũng có nghĩa là lượng thải thán khí vào bầu khí quyển nhiều hơn, nạn tắc nghẽn giao thông trầm trọng hơn và – mặc dù có sự cải thiện về thời gian giao hàng gần như là tức thời – cuộc sống của nhiều người ở thành phố có lẽ sẽ kém vui hơn do những vấn nạn kể trên.
Các công ty kỹ thuật, các cửa hàng bán lẻ và một số công ty bất động sản đang cố gắng tìm mọi cách để làm giảm bớt tình trạng quá tải của hệ thống phân phối và giao hàng liên tục trong môi trường đô thị, một hệ thống giao hàng mới đang hình thành và nay mai có thể sẽ xuất hiện ngay trong khu vực ta cư ngụ: những chiếc máy bay giao hàng không người lái xẹt qua xẹt lại trên bầu trời và những nhà kho nổi bồng bềnh trên không trung, đường xá và lối đi bộ với con số người máy qua lại nhiều không thua người thật, các cửa tiệm quen thuộc sẽ đóng vai trò là các trạm phân phối và giao hàng tự động.
Hoạt động của các công ty bán lẻ trên mạng, từ nhận đơn đặt hàng đến đóng gói, sẽ chuyển dần sang hệ thống hoàn toàn tự động, trong đó sử dụng kỹ thuật người máy để di chuyển hàng trong kho, công việc rỡ kiện hàng được đảm trách bởi kỹ thuật thị giác và thiết bị người máy, công việc cất và lấy hàng tự động được đảm trách bởi người máy di động. Tất cả mọi hoạt động nói trên được điều khiển bởi một hệ thống điện toán trung ương tại các nhà kho trong tương lai.
Hệ thống giao hàng tương lai đó chắc chắn sẽ làm thay đổi cảnh quan cũng như một số sinh hoạt trong các thành phố lớn.
Trước hết là phải giải quyết tình trạng hỗn loạn trên đường phố. Pebble, một dự án kỹ thuật nghiên cứu về sự di chuyển trong đô thị của công ty Google, đang thuyết phục chính quyền các thành phố về một hệ thống quản lý các khu vực nhận và giao hàng bên lề đường. Tại thành phố Aspen, Colorado, người ta mở ra các “khu thông minh”, là các địa điểm nhận và giao hàng mà các xe chở hàng có thể đặt trước chỗ với thời gian nhất định nào đó qua một ứng dụng để tránh tình trạng không tìm được chỗ đậu.
Một cách khác để giải quyết nạn kẹt đường bằng cách giao hàng qua đường không trung. Công ty dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái Wing, một chi nhánh của Alphabet (công ty mẹ của Google), hé mở cho ta thấy một phần cảnh sinh hoạt của những thành phố với máy bay không người lái làm công việc giao hàng sẽ như thế nào trong tương lai. Hiện đang được thử nghiệm tại những thành phố như Helsinki (Phần Lan), Logan và Canberra (Úc), và Christiansburg (tiểu bang Virginia), Wing đã thực hiện được hơn 200,000 chuyến giao hàng bằng máy bay không người lái – trong đó có ngày thực hiện được hơn 1,000 chuyến. Chiếc máy bay nặng 10 cân Anh này có thể chở những gói hàng nặng khoảng 3 cân Anh hoặc nhẹ hơn, kể cả những món hàng như bánh mì và cà phê, khi tới địa điểm máy bay sẽ thả hàng xuống đất bằng một sợi dây dài 23 bộ Anh. Thông qua một chương trình hợp tác với công ty Walgreen Boots Alliance, Wing cũng đã bắt đầu giao thuốc tới khách hàng trong khu vực thành phố Dallas.
Các trung tâm đô thị với nhiều toà nhà cao tầng và ít không gian mở sẽ là thử thách cho máy bay không người lái. Tuy nhiên, các công ty bán lẻ lớn tại Hoa Kỳ cũng đã có chuẩn bị và dự tính sẽ thả hàng trên nóc toà nhà. Nhưng một khi hàng được thả trên nóc toà nhà rồi thì lại gặp một vấn đề khác là làm sao để đưa xuống dưới nhà.
Prime Air, một dịch vụ hiện đang được thí nghiệm tại Amazon, cũng dự tính giao hàng bằng máy bay không người lái tại các thành phố trên khắp nước Mỹ, với mục tiêu là giao hàng tới tận cửa trong vòng 30 phút sau khi nhận được đơn đặt hàng.
Trong mấy năm gần đây, Amazone đã xin được bằng sáng chế cho một số kỹ thuật giao hàng mới mang tính cách mạng hơn nhiều so với máy bay không người lái, nếu như những kỹ thuật này trở nên khả thi. Một trong số đó là “trung tâm phân phối trên không”, kiểu như một loại “kho hàng bay”, nơi các máy bay không người lái bay đi bay về để lấy hàng và giao cho khách hàng ở bên dưới.
Ý tưởng trên có thể được coi là táo bạo. Các bằng sáng chế thông thường phải chờ nhiều năm mới được cấp phát và không nhất thiết phản ánh đúng với những thử nghiệm hiện tại. Từ ý tưởng để tới hiện thực là một khoảng cách rất xa, nhưng nếu trong trường hợp Amazon thực hiện được ý tưởng nói trên thì cách giao hàng mới này vài năm trước đây có thể ta chỉ thấy trong các phim loại khoa học giả tưởng mà thôi.
Riêng với kỹ thuật người máy và xe tự hành, những người ủng hộ cho phương cách giao hàng loại này đánh cá rằng hệ thống đường xá và xa lộ đang có hiện nay sẽ cho họ bước khởi đầu sớm hơn trước khi loại máy bay không người lái được sử dụng ở quy mô lớn. Xe tự hành lớn bằng cỡ chiếc xe chơi golf của công ty Nuro Inc. đã bắt đầu làm công việc giao thực phẩm cho hệ thống siêu thị Kroger tại Houston vào năm 2019 và hai năm sau đó đưa thêm công việc giao pizza cho Domino vào trong danh sách của họ. Công ty Nuro nhắm sẽ mở rộng công việc giao hàng cho các công ty bán lẻ trên mạng trên toàn quốc trong tương lai gần.
Bất tiện của loại xe giao hàng tự hành là người nhận phải xuống lấy hàng từ lề đường. Hy vọng trong tương lai những toà nhà chúng cư sẽ có người máy giữ cửa tương tự như loại người máy phụ việc đang có tại nhiều khách sạn. Người máy này có thể giúp làm công việc cuối cùng của tiến trình giao hàng là đưa gói hàng từ ngoài đường vào trong toà nhà.
Trong khi đó, những loại xe tự hành nhỏ chạy trên lề đường như chiếc Scout của công ty Amazon đã được thử nghiệm tại một số thành phố như Irvine, California và Atlanta, Georgia. Loại xe tự hành này, nhỏ cỡ thùng đựng đá thường thấy được mang theo trong những buổi pinic ngoài trời, có gắn thiết bị cảm ứng để có thể vừa chạy vừa biết tránh các vật cản trên lề đường hoặc tránh đụng vào khách bộ hành.
Trong khi hầu hết các công ty chế tạo xe giao hàng tự hành muốn sử dụng hệ thống đường xá và vỉa hè hiện có, một số khác trong ngành dự đoán trong tương lai sẽ cần những làn đường riêng biệt khi phương thức giao hàng mới này phát triển thêm. Hiện tại, một công ty tại California là Hyperlane Transportation đã đưa ra đề nghị xây một số làn đường đặc biệt dành riêng cho xe tự hành nói chung, với tốc độ và lưu lượng được điều khiển bởi một hệ thống máy điện toán.
Để đáp ứng cho kịp với nhu cầu đòi hỏi thời gian giao hàng ngày càng nhanh hơn, các nhà kho cũng đang di chuyển gần hơn tới các trung tâm thành phố. Trong vòng vài năm tới, người ta dự đoán chỉ riêng nước Mỹ sẽ cần thêm 330 triệu bộ Anh diện tích nhà kho, cộng thêm vào diện tích 10.3 tỷ bộ vuông hiện có, thì mới đủ cho nhu cầu dự kiến.
Trong tương lai, các cửa hàng bán lẻ lớn có thể sẽ lấy một phần diện tích ngay trong cửa hàng của họ để mở ra những trung tâm phân phối nhỏ để hoàn tất giai đoạn cuối của việc giao hàng – tức giao tới tay khách hàng – cho các đơn đặt mua hàng trên mạng
Mặt khác, các nhà kho mới có nhiều khả năng được xây dựng theo chiều đứng thành nhiều tầng. Loại nhà kho cao tầng đã khá phổ biến tại nhiều thành phố Á châu, như Hồng Kông chẳng hạn, nơi toà nhà Goodman Interlink 23 tầng là một trong những nhà kho cao nhất thế giới. Bên trong toà nhà, một hệ thống đường xoắn ốc có chiều cao nhiều tầng làm công việc di chuyển hàng hóa lên xuống rất nhịp nhàng, tất cả hoàn toàn tự động.
Ngành bán lẻ trên mạng như chúng ta biết hiện nay thực sự bắt đầu khoảng ba thập niên trước. Trong hai năm đại dịch vừa qua, ngành này đã phát triển nhanh một cách chóng mặt, do nhiều người lo ngại về ảnh hưởng sức khoẻ nên đã thay đổi thói quen mua sắm của họ khiến cho công việc giao hàng trở nên bận rộn hơn bao giờ hết, và qua đó là thay đổi một phần sinh hoạt của xã hội. Trong những năm sắp tới chúng ta sẽ còn chứng kiến thêm những thay đổi ở cảnh quan và bộ mặt kiến trúc của các thành phố nhiều hơn nữa.
Huy Lâm