Không lạ gì nữa, năm nay Halloween khác hẳn với những năm trước đây. Thực ra đâu chỉ có Halloween mới là hiện tượng lạ so với những năm trước. Nói toạc ra, ở Mỹ năm nay cái gì cũng khác hẳn so với trước đây. Thiên hạ có thể túm cổ đổ tội cho Covid-19. Đích thị như thế. Covid-19 thay đổi hầu như tất cả mọi lĩnh vực đời sống xã hội Mỹ, nó tác động lên nhiều thói quen ứng xử. Và năm nay nó không để Halloween thoát khỏi bàn tay tử thần đáng sợ của nó.
Mùa phiếu bắt đầu đi vào giai đoạn nước rút. Cán cân hiện nay gần như đã định hình. Ai tám lạng, ai nửa cân? Ai vỏ quýt dày, ai móng tay nhọn, có lẽ đến lúc này 99% cử tri Mỹ đã có chủ kiến. Những tưởng cuộc tranh biện lần I giữa hai vị ứng cử tổng thống Donald J. Trump và Joe Biden, sau đó là cuộc tranh biện giữa Phó tổng thống Mike Pence và Thượng nghị sĩ Kalama Harris sẽ tạo ra những tác động nào đó, song cuối cùng đó chỉ là một hy vọng ngây thơ. Thực tế (sau hai cuộc tranh luận) kim la bàn vẫn không nhúc nhích đáng kể. Người thương Trump thì vẫn cứ thương, còn kẻ ghét Trump thì vẫn ghét. Song ý kiến chung cho thấy khá đông cử tri nửa-nạc-nửa-mỡ đang nghiêng về Đảng Con lừa nhiều hơn Đảng Con voi. Nói thì nói thế, polls thăm dò thời nay mấy ai nhẹ dạ cả tin, họ đâu còn nhiều “thóc giống” để bạ đâu bán đó nữa!
Trời vào thu, không khí dễ chịu hẳn đi, song nhiều ca nhiễm Covid-19 mới đang tăng mạnh khiến tình trạng căng thẳng của mùa phiếu càng thêm phần gay cấy. Sự kiện Tổng thống Trump nhiễm Covid-19 tưởng sẽ kéo dài lâu, song chưa đầy một tuần ông khỏe lại như văm (không ít ngỡ ông chỉ giả đò bị nhiễm Covid-19). Sự kiến ấy ban đầu tưởng sẽ góp phần xoa dịu căng thẳng giữa Nhà trắng và Ủy ban Vận động tranh cử của Mr. Joe Biden. Tuy nhiên phỏng đoán này nhanh chóng biến mất. Thiên hạ ai cũng biết. Tổng thống Trump nhập viện rồi xuất viện. Cứ tưởng tầm hoạt động của ông sẽ giảm hẳn xuống. Không ít đã lạc quan hy vọng tình hình sẽ lắng dịu đôi chút, thậm chí phe thân Trump có vẻ lo lắng (bởi) chưa bao giờ họ cảm thấy sự có mặt của ông quan trọng đến thế. Còn phe chống ông có vẻ vui. Bởi vắng ông, “chợ thời sự” giảm hẳn những tình huống ồn ào. Phe Biden có thể giải lao một thời gian. Đùng một cái chợ chỉ “vắng mợ Trump” đúng có một tuần!
Giữa lúc đó tỷ lệ thất nghiệp do ảnh hưởng Covid-19 càng lúc càng khuynh đảo tinh thần dân chúng Mỹ. Gói cứu trợ CARES bạn còn nhớ từng giúp nền kinh tế Mỹ tránh được họa rơi “trọng lực tự do” xuống vực thẳm. Sau đó gói cứu trợ HEROES đã bị sảy thai vì Tổng thống Trump tin mình có thừa khả năng lắc cây đũa thần, véo một khoản tiền khổng lồ từ Quỹ FEMA ra giúp dân thất nghiệp (với cam kết các tiểu bang phải đóng góp thêm một phần). Đó là lý do tại sao dân Mỹ điền đơn xin trợ cấp thất nghiệp tại nhiều tiểu bang sẽ được lãnh $400 – Liên bang cho $300 và các tiểu bang góp thêm $100. Đây là một đòn hiểm Tổng thống Trump tưởng sẽ vả một cú nảy đom đóm mắt vào mặt Hạ Viện (đồng thời giúp ông câu thêm phiếu của nhiều cử tri Mỹ). Tuy nhiên do số người xin thất nghiệp đông, việc ông làm không phải là “gói cứu trợ” mang tính chiến lược vĩ mô song nó là một nỗ lực cứu cháy bằng xô, bằng chậu, nặng về hướng vi mô. Kết quả ai cũng thấy rõ, số người xin thất nghiệp quá đông, khoản tiền trích ra từ Quỹ FEMA chỉ kéo dài… đúng sáu tuần!
Đó là chuyện trợ cấp Bạch ốc và Hạ Viện bây cưa, cù nhày với nhau. Cuối cùng là võ mồm, tháu cáy và đổ thừa. Chẳng bên nào chịu nhường bên nào vì sợ bị cho là lép vế, yếm thế. Tổng thống Trump khỏi bàn, dĩ nhiên ông có thế mạnh của mình. Hạ viện cũng thế, họ có thế mạnh của họ. Đã thế thái độ của “con đỏ” Mỹ hiện đang cáu kỉnh vì khát sữa. Các tập đoàn lớn kêu la oai oái, than vãn khóc lóc tình trạng chảy máu tài chánh vì vết thương Covid-19 chém quá sâu. Từ kỹ nghệ hàng không dân dụng cho đến kỹ nghệ giải trí, từ các giải thể thao bạc tỷ cho đến hệ thống sản xuất phân phối phim ảnh, nào là giới chủ có nhà cho thuê, nào là kỹ nghệ du lịch, kỹ nghệ khách sạn, cho đến giới kinh doanh tự do, dân lái xe Uber hay Lyft, kỹ nghệ nhà hàng…, hầu như tất cả đều méo mặt bởi hệ lụy khốc liệt của Covid-19. Còn ngành giáo dục dĩ nhiên khỏi nói. Trường học đóng cửa kéo theo nhiều hệ lụy dây chuyền domino effect vạ lây đến thày, trò và cả phụ huynh. Thậm chí theo tờ Stars and Stripes, cuối năm nay quá nửa các bệnh viện tại Mỹ sẽ rơi vào cảnh thua lỗ vì phải tập trung điều trị Covid-19, bỏ hẳn những chương trình chăm sóc chuyên môn hay phẫu thuật, một nghịch lý ngoài sức tưởng tượng!
Không hẳn trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết. Nhìn kỹ lại, cảm giác cha chung không ai khóc rõ ràng xuất hiện khắp nơi. Thật tội nghiệp cho dân nghèo sống cảnh paycheck-to-paycheck. Mất việc. Mất trợ cấp. Mất cơ hội quay lại thị trường lao động vì nhiều công việc được liệt vào danh sách tuyệt chủng. Ít nhất, kỹ nghệ nào may mắn trụ lại được, tình hình không thể sáng sủa nhanh chóng vì Mỹ vẫn chưa có những kế sách hữu hiệu lưỡng toàn chống lại Covid-19. Thay vào đó một cuộc chiến tranh văn hóa (culture war) đang xảy ra, bãi chiến trường là những chiếc mặt nạ. Bạch ốc và Đảng Cộng hòa ghét đeo mặt nạ (vì họ sợ mình đã nhìn nhận sự nguy hiểm của con Chinese-Virus). Trong tình thế gay cấn ấy, Bạch ốc cổ xúy “hồn ai nấy giữ”, xui xẻo dính Covid-19 thì ráng chịu. Họ khuyến cáo kinh tế Mỹ không thể cẩn trọng thái quá, đóng cửa kinh tế Mỹ đồng nghĩa với tự sát! Đảng Dân chủ, ngược lại, khăng khăng kêu gọi cần giải quyết đại dịch Covid-19 trước đã, sau đó mới nghĩ đến chuyện tái thiết kinh tế.
Giữa lúc đó Halloween vẫn lù lù đến hẹn lại lên, năm nào cũng thế, đêm 31 tháng 10. Năm nay nó đến giữa lúc làn sóng các ca nhiễm Covid-19 mới tăng vọt, trái hẳn với phỏng đoán của Tổng thống Trump. Hóa ra Covid-19 cóc sợ cái nóng nhiệt độ mùa hè. Nó không biến mất như lời Tổng thống Trump tiên đoán. Ngược lại, nó tấn công Bạch ốc, Tổng thống Trump phải nhập viện. Nhưng do sức khỏe tốt, được điều trị đàng hoàng tử tế, thành ra trên lý thuyết ông phải quarantine hai tuần, nhưng mới hơn một tuần ông khỏe lại như văm, sau đó ông liên tục lao vào các buổi hội họp gây quỹ đông người tại Florida, Iowa, Michigan và nhiều nơi khác. Lịch vận động của ông ken đặc các sự kiện, vèo vèo như con thoi! Đến khổ, chẳng ai thật thà như Haloween, cứ tưởng năm nay mọi chuyện ở Mỹ vẫn bình thường, trẻ ùn ùn đi xin kẹo, nhà ma tấp nập người mua vé bước vào, tiệc tùng chí chóe…
Thực ra tình hình không quá bi quan lắm. Cứ nhìn Tổng thống Trump thì biết ngay. Covid-19 nguy hiểm là thế, giết hơn 220 ngàn người Mỹ, vậy mà gặp ông nó phải chào thua. Ông nghiễm nhiên trở thành nhân chứng sống khẳng định Covid-19 chẳng là cái thá gì, thua xa vi-rút cúm. Đấy. Ông bị nhiễm Covid-19 công khai cả thế giới biết, chỉ cần điều trị vài liều antibiotic cocktail (gọi là cocktail vì trộn chung vài loại kháng sinh khác nhau như pha rượu); thế là ông khỏe mạnh bình thường. Vậy mà thiên hạ cứ ồn ào, nhặng xị lên!
Quan sát kỹ, Halloween năm nay dân Mỹ ăn sớm hơn. Tin vui? Có thể lắm. Bởi không vui làm sao họ có thể hào sảng ăn một cái Halloween nhộn nhịp như thế. Có dịp đến Texas, trộm đoán đây là cái nôi của Đảng Cộng hòa nên bà con ăn mừng vì Tổng thống Trump luôn đem lại những tin vui, Thẩm phán Amy Coney Barret nay mai trở thành Thẩm phán Tòa tối cao. Phải chăng vì thế không khí Halloween ở đây náo nhiệt từ sớm, mới từ nửa cuối tháng 09 đã thấy thiên hạ chăng mắc đủ thứ hình nộm ma quái trước nhà rất hoành tráng. Thôi thì đủ cả. Những bộ xương trắng phếu lất phất bay trong gió. Những mụ phù thủy cưỡi chổi, miệng há hốc trơ nướu, răng rụng gần hết. Ma đủ kiểu, đủ cỡ, to có, bé có, xấu xí có, dễ thương có. Có cả ma chó, ma mèo nữa. Chen lấn trước sân là bí ngô, là xương xẩu, mạng nhện, bia mộ, đầu sọ vứt lăn lóc trên vạt cỏ, nhện bò tường leo lên tận cửa sổ bê bết máu…
Có thể dân Mỹ ăn Halloween sớm, sôm tụ hơn (một phần vì)… nhiều người ăn thất nghiệp. Quả nhiên thế, nếu tinh thần phấn chấn mà bận rộn đi làm chưa hẳn họ đã có thời gian trang trí nhà cửa. Thành ra sẵn đang quỡn, có thêm gói cứu trợ biếu không; đã thế tại sao không bày bới, vừa giết thời gian, vừa xả láng cho bằng với lối xóm, họ ăn Halloween mình cũng ăn Halloween, thậm chí to hơn, ngán gì.
Nếu quả như thế dân Mỹ ăn Halloween to đúng là một tin vui cho Tổng thống Trump. Có thể đây là chuyện tốt mà có thể đó cũng là chuyện xấu (nếu đánh giá tình hình kinh tế Mỹ bằng lượng người thất nghiệp ở nhà). Những bộ xương khô, những con nhện khổng lồ, những mụ phù thủy, bí đỏ, mộ bia, rồng đen, mèo đen… xếp xó trong garage nhiều năm nay mang ra trưng bày. Ít nhất vừa có dịp khuấy lên những cảm giác lạc quan, không đánh lừa được bản thân cũng bõ để đóng góp cho không khí chung thêm phần náo nhiệt.
Vâng. Tình hình Halloween năm nay là thế. Tiết trời có vẻ lạ. Sắp cuối tháng 10 rồi mà cành lá vẫn còn xanh thẫm. Nhưng nay mai lá sẽ ngả màu nhanh thôi. Lê đã chín vàng trên cành. Hồng đỏ rực như lồng đèn đong đưa trước gió. Trẻ sẽ đi xin kẹo… Ah… Cái này thì chưa hẳn. Mỗi tiểu bang sẽ có riêng những khuyến cáo bảo vệ sức khỏe, đặc biệt số ca nhiễm Covid-19 mới đang tăng mạnh. Nhìn chung thiên hạ sẽ lắng nghe theo hướng dẫn chung của cơ quan CDC. Nói thì nói vậy, Covid-19 bị chính trị hóa trầm trọng, người lớn vô tư dắt trẻ tíu tít đi xin kẹo hay họ ngán ngẩm phải coi xem họ thuộc đảng nào. Với Đảng Cộng hòa thì Covid-19 chỉ là thổi phồng. Còn Đảng Dân chủ thì “khoa học” bảo thế, cứ tin như thế cho nó lành, có thờ có thiêng…
Là thế. Halloween năm nay khác mọi năm có thể vì một lẽ khác nữa. Với tình hình kỹ nghệ giải trí (rạp xi-nê và đại nhạc hội) năm nay vứt xó bởi mấy người còn hứng thú với chuyện đi xem phim phải đeo mặt nạ. Dịch vụ nhà ma (haunted house) năm nay coi như mất trắng. Với tình hình ca nhiễm Covid-19 mới liên tục tăng, các trung tâm giải trí này chỉ hoạt động cầm chừng, nhỏ giọt, số người hạn chế… Hơn nữa họ sợ có thể đây là những tụ điểm phát tán vi-rút Covid-19.
Vâng. Halloween năm nay nhìn chung là thế. Lẹ thiệt. Mới hôm nào… Đầu tháng giêng năm nay Vũ Hán còn là điểm nóng của hành tinh. Sang đầu tháng 02, lệnh cấm du lịch từ Trung Quốc được Tổng thống Trump ban hành, nếu không hàng trăm ngàn bệnh nhân Covid-19 khác sẽ bị thiệt mạng (một công bố Bạch ốc tự hào đưa ra) chứ không phải chỉ hơn 220 ngàn ca tử vong như hiện nay). Của đáng tội, hồi đầu năm có ai ngờ Covid-19 dai như đỉa cỡ này, gần tới Halloween rồi mà nó vẫn chường mặt ra. Tính toán chi li, cả thảy trước sau, mười tháng trời chứ đâu ít.
Trở lại chuyện dắt trẻ đi xin kẹo hoặc mua vé vô nhà ma tìm cảm giác mạnh, nếu bạn lạc quan với khuyến cáo của Bạch Cung, cứ ra đường, cứ duy trì mọi sinh hoạt bình thường. Đừng để con Covid-19 nó làm bạn sợ. Covid-19 chẳng là cái thá gì. Bị nhiễm Cobid-19 thực ra chính là một hồng ân Thượng đế ban cho (nguyên văn lời Tổng thống Trump: A Blessing from God!)… Nếu thực sự là fans của ông, bạn hẳn nhiên có quyền ra đường, vô tư dắt trẻ đi xin kẹo, vô tư tiệc tùng, tha hồ party như không có chuyện gì xảy ra, hoàn toàn có lý do để xem thường Covid-19. Nó chẳng là cái gì cả. Nếu lỡ lây nhiễm đã có thuốc đặc trị. Chữa trị không xong thì… đem chôn. Chết, ai không chết một lần, đúng không?
Còn nếu bạn cẩn thận, có kiêng có lành, cứ ở nhà cho chắc ăn. Halloween năm nào cũng đến. Nhịn thử một năm thì đã sao? Tháng 10 năm sau Halloween nó lại đến. Còn nếu như cứ ủi bừa, lỡ rủi nhiễm Covid-19… tới chừng đó sẽ rầy rà, khổ mình chứ thiên hạ đâu ai quỡn lo cho bạn, y như lời tiền nhân vẫn nói: Khi vui thì vỗ tay vào, đến khi hoạn nạn thì nào thấy ai; đúng không?
Nguyễn Thơ Sinh