Theo đề nghị được gửi tới cơ quan hàng đầu thế giới về việc kiểm soát sử dụng thuốc cấm trong thể thao, nước Nga một lần nữa sẽ bị cấm tham gia vào các cuộc tranh tài thể thao thế giới vì đã có hành vi tỏ ra coi thường những quy định quốc tế trong nỗ lực chống lại việc sử dụng thuốc cấm của các lực sĩ.
Đề nghị hình phạt được đưa ra hôm thứ Hai 25/11 sau khi Nga bị tố cáo là đã trắng trợn tìm cách lèo lách những quy định đã được các tổ chức thể thao quốc tế đặt ra để nhằm bảo đảm sự công bằng trong các cuộc thi đấu thể thao.
Lời đề nghị này, đã được gửi tới Cơ quan Chống Sử dụng Thuốc cấm Thế giới (WADA), nếu được phê chuẩn bởi hội đồng quản trị của cơ quan trên vào tháng tới, các lực sĩ và các đội thể thao của Nga sẽ bị cấm tham gia tranh tài tại Thế vận hội Tokyo vào mùa hè năm tới và những cuộc tranh tài lớn khác như giải World Cup bóng đá và những giải vô địch thế giới cho môn bắn cung, đô vật và một số môn thể thao khác.
Cuộc bỏ phiếu của WADA vào tháng tới cũng sẽ đóng vai trò như một thử thách quan trọng về khả năng cho thi hành việc áp đặt các quy định do chính cơ quan này đưa ra. Vụ vi phạm các quy tắc chống thuốc cấm mới nhất của Nga có thể nói khá lộ liễu và trơ trẽn, bao gồm cáo buộc đánh tráo hồ sơ để xoá một số kết quả thử nghiệm và làm giả một số hồ sơ khác, đã đi ngược lại với tinh thần thể thao cũng như coi thường văn bản của luật chống sử dụng thuốc cấm toàn cầu.
Ba năm trước, Nga đã bị bắt quả tang đang điều hành một trong những chương trình sử dụng thuốc cấm tinh vi nhất trong lịch sử thể thao. Đây là một kết hoạch được tính toán hết sức tỉ mỉ, và do đó cũng rất thành công, trong đó các chuyên gia về chống thuốc cấm của Nga cũng như thành viên của sở tình báo quốc nội đã lén lút thay thế những mẫu nước tiểu có dính những loại thuốc kích lực bằng nước tiểu sạch tại Thế vận hội Mùa đông 2014 tại Sochi, Nga.
Như một phần thoả thuận để giải quyết trường hợp vi phạm trên, Nga đồng ý cung cấp một số kết quả thử nghiệm từ phòng thử nghiệm Moscow của họ đến các cơ quan kiểm soát quốc tế. Nhưng cũng chính những hồ sơ lưu trữ này mà Nga bị cáo buộc là đã tráo đổi để tiếp tục che đậy những vi phạm mới, và vì vậy nay họ lại đang phải đối diện với lệnh cấm mới.
Những cáo buộc và những hình phạt đề nghị mới được viết trong một phúc trình từ một uỷ ban điều tra được cầm đầu bởi luật sư gốc Anh quốc Jonathan Taylor và được gửi tới các thành viên của hội đồng quản trị của tổ chức WADA. Phán quyết sau cùng được dự định đưa ra vào ngày 9 Tháng 12 khi hội đồng quản trị của WADA họp tại Paris. Trong khi cơ quan này được dự đoán là sẽ ủng hộ lời đề nghị trên, bất cứ quyết định nào cũng sẽ được đưa qua kháng cáo tại Toà án Trọng tài Thể thao.
Trong những hình phạt được đề nghị: Buộc các lực sĩ Nga phải thi đấu liên tiếp lần thứ nhì tại Thế vận hội trong đồng phục không mang cờ của quốc gia và nếu thắng huy chương thì không được chào cờ và hát quốc ca Nga; cấm các giới chức và đại diện của chính phủ Nga tham dự các giải thể thao lớn hoặc có chân trong hội đồng quản trị của bất kỳ tổ chức nào đã ký tên vào bộ luật chống sử dụng thuốc cấm toàn cầu; và ngăn không cho Nga được đấu thầu cũng như tổ chức các giải vô địch thể thao trong vòng bốn năm tới.
Ủy ban trên đã bỏ ra nhiều năm điều tra xem Nga có tuân hành với những quy tắc chống sử dụng thuốc cấm toàn cầu hay không sau một vụ tai tiếng bị đổ bể trước đây, bắt nguồn từ những tiết lộ của một nhân vật bên trong nội bộ của một chương trình sử dụng thuốc cấm do chính nhà nước tài trợ với sự quy mô và tinh vi của nó. Ủy ban đi đến quyết định rằng Nga đã đánh tráo một số hồ sơ của những kết quả thử nghiệm để che giấu những thử nghiệm có dương tính của một số lực sĩ Nga, và đã giả mạo bằng chứng trong một âm mưu đổ lỗi về những thay đổi trên cho các cựu giới chức chống sử dụng thuốc cấm của Nga trước đây.
Hình phạt được đề nghị sẽ ảnh hưởng đến các lực sĩ Nga gần nhất là tại Thế vận hội Tokyo vào mùa hè tới, tuy nhiên hậu quả sẽ còn kéo dài lâu hơn thế. Lời đề nghị của uỷ ban kêu gọi cấm các lực sĩ Nga nào dính líu tới những mẫu thử nghiệm có dương tính trong bốn năm tới không được tham gia vào trong tất cả các cuộc thi đấu thể thao quốc tế mà tổ chức điều hành của những cuộc thi này đã ký vào bộ luật của WADA. Một số tổ chức thể thao đó gồm có FIFA, tổ chức điều hành bóng đá thế giới và giải World Cup, và những tổ chức giám sát các môn điền kinh, bơi, thể dục dụng cụ, bóng rổ và quyền anh.
Theo quy định được thông qua vào năm 2018, tổ chức WADA có toàn quyền để trừng phạt Nga, nhưng trong vụ tai tiếng bị đổ bể lần đầu sau Thế vận hội Sochi thì tổ chức này vẫn chưa có được thẩm quyền này. Vào lúc ấy, các liên đoàn thể thao riêng biệt được cho phép tự đối phó với vụ gian lận của Nga và tự đặt ra hình phạt. Mặc dù vậy, kết quả chỉ tương đối, với nhiều liên đoàn đã không thi hành hình phạt một cách dứt khoát và Uỷ ban Thế vận hội đã cho phép Nga trở lại thi đấu gần như ngay lập tức sau Thế vận hội Mùa đông 2018 tại Nam Hàn, mặc dù vẫn chưa được các cơ quan kiểm soát việc chống sử dụng thuốc cấm chứng nhận là các lực sĩ Nga hoàn toàn trong sạch.
WADA cuối cùng đã phục hồi và cho phép cơ quan chống sử dụng thuốc cấm của Nga được hoạt động trở lại hồi năm ngoái nhưng bảo lưu quyền thu hồi lại quyết định trên và đưa ra những hình phạt nặng hơn nếu Nga không cung cấp các hồ sơ thử nghiệm của lực sĩ từ phòng thử nghiệm Moscow, là trung tâm của vụ gian lận tai tiếng trước đó. Tháng 9 vừa qua, các giới chức điều tra đã khám phá ra rằng những hồ sơ được nộp vào đã bị sửa đổi, và WADA đã báo cho Nga biết rằng họ cần phải giải thích cho rõ ràng về những sửa đổi trên bằng không sẽ phải chịu những hình phạt nghiêm trọng.
Mức độ nghiêm trọng của hình phạt được đề nghị, chắc chắn sẽ bị kháng cáo, ngay lập tức đã tạo ra bất ổn cho các giải thể thao lớn khác, bao gồm giải vô địch bóng đá châu Âu vào mùa hè tới. Nga đã lấy được vé để tham gia giải này và đồng thời góp phần tổ chức một số trận đấu tại một trong những thành phố của họ.
Hiện chưa rõ có bao nhiêu lực sĩ Nga bị cấm thi đấu nhưng WADA cho biết họ đã có trong tay danh sách những lực sĩ Nga nào mà các thông tin cá nhân của họ không có trong hồ sơ thử nghiệm mà Nga cung cấp cho tổ chức này.
Huy Vũ
