Bạn đọc thân mến, những con số quanh ta có rất nhiều. Chúng là một phần của đời sống sinh hoạt con người. Hầu như vật dụng nào trong nhà bạn cũng gắn liền với những con số. Ai sống trên mặt đất này đều mang theo những con số? Từ số 0 đến số 9, những tổ hợp chữ số gắn kết với nhau, tạo nên một vị trí rất riêng cho mỗi đối tượng nhất định trong một ngữ cảnh nhất định. Lần này cũng thế, mùa phiếu 2020 đã hạ màn, ngổn ngang còn đó vẫn là những con số từ những địa hạt khác nhau xoay quanh mùa phiếu.
Ngược lại dòng thời gian…
Tính đến ngày 05/11, lúc 6:30 sáng (giờ Texas), tin nóng tại trang mạng Yahoo.com. đưa ra kết quả mùa phiếu 2020, chưa kết thúc, song thiên hạ có thể nhận định được đôi điều. Họ nhận ra màu xanh của Mr. Joe Biden đang thắng 264 phiếu cử tri đoàn; cạnh đó là màu đỏ của Tổng Trump thắng 214 phiếu. Vạch kẻ đứng giữa mang con số 270 – con số tối thiểu mỗi bên phải có trước khi Hiến pháp Mỹ trao chìa khóa Bạch cung 4 năm tới. Cùng thời gian đó, Cựu tổng thống Biden đạt được 50.36% số phiếu phổ thông (72.182.648 phiếu), Tổng thống Trump thắng được 48.01% số phiếu (68.825.480 phiếu phổ thông). Làm bài toán trừ, Cựu tổng thống Joe Biden tạm dẫn trước 3.357.168 phiếu.
Trong bối cảnh đó các nhân viên kiểm phiếu tại vài tiểu bang cuối cùng như Nevada, 6 phiếu cử tri đoàn, Pennsylvania, 20 phiếu, Georgia, 16 phiếu, và North Carolina, 15 phiếu vẫn đang đếm phiếu gởi qua đường bưu điện. Tình thế không nói ra ai vẫn thừa biết vô cùng gay cấn. Nếu Mr. Biden thắng tại Nevada, ông chính thức ẵm về 270 phiếu cử tri đoàn, đủ để có thể dọn vào Nhà Trắng. Song chắc chắn ông muốn thắng nhiều hơn nữa. Thắng xít xoát quá xem ra không hề đẹp mắt.
Đó là những con số quan sát được từ một khoảnh khắc ngắn ngủi liên quan đến một một pho sử đồ sộ như lịch sử bầu cử trên đất Mỹ. So với một đời người, khoảnh khắc ấy gẫm lại ôi ngắn ngủi biết bao, song gẫm kỹ, chúng đọng lại những ấn tượng với bao cung bậc xúc cảm khác nhau trong tâm tưởng của cử tri hai phía. Rõ ràng chúng ngẫu nhiên tình cờ khi đứng cạnh bên nhau, bởi rõ ràng bản thân chúng không có bất cứ quyết định nào trong việc chọn lựa vị trí chỗ đứng. Và rồi chúng, những con số ấy đang nhích dần về điểm cuối, từng phút, từng phút một.
Buổi tối cùng ngày, như thường lệ vào thăm trang https://www.worldometers.info/coronavirus/ theo dõi tình hình Covid-19. Vẫn là những con số đáng sợ, chúng hiện diện như một thách thức vô liêm sỉ, hằn học gởi đi những thông điệp thiên hạ muốn giải mã cách nào thì giải. Phe thân Trump sẽ nghĩ khác. Phe thân Biden sẽ nghĩ khác. Bữa đó số ca nhiễm Covid-19 mới của Mỹ là 113.203 người. Số tử vong cùng ngày là 1.091 người (nâng số người chết vì Covid-19 lên 240.920 người). Đếm tiếp, vào thời điểm đó Mỹ tổng cộng trước sau có khoảng 3.338.043 ca nhiễm bệnh, cộng với số ca đã khỏi là 6.335.558 người, tổng cộng từ đầu năm đến lúc đó gần 10 triệu (9.914.521) ca nhiễm China vi-rút tại Mỹ. Giữa lúc đó vẫn còn 18.074 người trong giai đoạn nguy kịch.
Vâng. Mỹ liên tục dẫn đầu các con số thống kê ngán ngẩm tại bảng thông tin tình hình Covid-19. Bám sát Mỹ có Ấn Độ với số ca nhiễm Covid-19 (trong đó số ca tử vong lên đến 125.029). Brazil đứng hạng ba với số người nhiễm Cobid-19 (nhưng con số thiệt mạng ít hơn, chỉ 161.779 người). Đếm tiếp, toàn thế giới có khoảng 50 triệu người nhiễm Cobid-19 với số người khỏi bệnh tầm 35 triệu, còn số người chết lên đến 1.238.786, nhiều người trong số hộ chon trong mồ tập thể.
Những con số thống kê bạn vừa đọc hiện diện quanh ta như không khí, chúng là một phần của đời sống con người, bất luận đó là những con số thống kê vu vơ hoặc những con số cụ thể, bạn vẫn có thể so sánh đối chiếu xác định tìm ra mối liên hệ tương quan trong bức tranh cuộc sống muôn màu muôn vẻ chung quanh. Tại sao chúng ta quan tâm đến những con số ấy? Không khó hiểu, bởi chúng giúp chúng ta nắm bắt thông tin ở dạng đúc kết cơ bản nhất. Với khả năng tính toán các phép tính cộng, trừ, nhân, chia, chúng được giải mã sắp xếp một cách tương đối khoa học, dễ dàng truy cập khi cần đến.
Trở lại tình hình mùa phiếu 2020, tính đến phút chót, số phiếu được đếm liên tục thay đổi, song đồ thị biểu diễn xu hướng phần thắng nghiêng về ai bạn có thể nắm bắt được. Tất nhiên chúng, những con số ấy, tác động lên tâm lý chúng ta mỗi người một khác. Thật huyền diệu thay, những con số quanh ta ấy, cùng hiện diện trong một bối cảnh chung nhưng ảnh hưởng của chúng lên tâm trạng mỗi người không ai giống ai. Với người không quan tâm đến chính-trị-chính-em, ai đắc cử cũng đều như thế cả. Họ vẫn phải đi làm, vẫn phải nộp thuế, vẫn phải đổ xăng, vẫn phải thanh toán biu bọng đủ thứ. Song với những ai sốt ruột, đêm 03/11 là một đêm hồi hộp. Đo huyết áp thấy tăng vọt. Ngủ không được. Bản đồ các tiểu bang lúc thì hồng nhạt (nghiêng về Tổng thống Trump), lúc thì xanh nhạt (nghiêng về Mr. Joe Biden), còn mấy tiểu bang đỏ đậm hoặc xanh đậm là tiểu bang đã có kết quả. Sốt ruột. Lo. Không dám nhìn vào màn hình máy vi tính nữa.
Đến lạ, tin tức liên quan đến đại dịch Covid-19, bình thường xuất hiện khá sôi nổi tại các chương trình nghị sự thảo luận mấy thông tấn xã vỉa hè. Nhưng với tầm quan trọng của sự kiện Bầu cử 2020 – tin tức về chúng bỗng lu mờ hẳn đi! Người ta hầu như quên chúng như thể Covid-19 đột nhiên biến mất.
Tiếp tục lướt mạng, nhiều con số khác xuất hiện trong những bối cảnh khá khôi hài. Chưa có kết quả chung cuộc trang cá độ Sportsbet của Úc đã tuyên bố trả số tiền trúng thưởng khá to (23 triệu Mỹ kim) cho người cá độ chọn Mr. Joe Biden. Quả thế, khi Hãng tin CNN tuyên bố Mr. Joe Biden thắng cử tại Michigan, trang Sportsbet đã quyết định trả tiền cho người cược ông. Trước đó, có tin ông thắng 11 phiếu cử tri đoàn tại Arizona. Còn Nevada nghiễm nhiên sẽ rơi vào tay ông. Có lẽ vì thế trang Sportsbet đã xác quyết Mr. Biden sẽ thắng cử. Hóa ra đâu cần đến những lá phiếu cuối cùng người ta vẫn biết được kết quả ai thắng, ai thua.
Với những trang thăm dò dư luận (polls) thì sao? Có vẻ lần này chúng vẫn trật đường rầy, xa lắc xa lơ so với thực tế. Nhắc lại, những con số trích dẫn tại các polls thăm dò trước đó cho thấy Mr. Biden dẫn trước Tổng thống Trump khá xa. Nhưng tại đêm 03/11 vừa rồi, Mr. Biden chật vật biết bao khi các tiểu bang lúc xanh nhạt, lúc hồng nhạt, sau đó bản đồ nước Mỹ đỏ hực lên (vì nhiều tiểu bang Cộng hòa ít người nhưng đất rộng). Khi California xanh đậm, thông báo Mr. Biden thắng cử với số phiếu cử tri đoàn khá hậu, 55 phiếu, tình hình vẫn không mấy lạc quan cho Mr. Biden, đặc biệt khi Wisconsin và Michigan cứ ỳ ra (quá nửa đêm hai tiểu bang này vẫn còn hồng), còn Pennsylvania thì khỏi nói, qua tối thứ năm vẫn hồng tuy khoảng cách giữa Mr. Biden và Mr. Trump đang thu hẹp, Mr. Biden có thể bám sát đuôi Tổng thống Trump hơn.
Khỏi nói, đêm 03/11 fans của Mr. Biden lo lắng số phận lá phiếu của họ trở thành vô nghĩa. Họ sợ cái “nhớp” năm 2016 lại xuất hiện. Polls thăm dò hóa ra chỉ là động tác giả, là cò mồi, giật dây phô trương thanh thế nhưng chỉ là hữu danh vô thực. Hóa ra cử tri mới thực sự là động lực quyết định. Thậm chí nhiều fans ủng hộ Trump là fans kín, trong khi đó fans ủng hộ Biden là fan lộ. Thành ra trắng đen hư thực chỉ vào ngày bầu cử người ta mới biết ai là người có ảnh hưởng đối với cử tri Mỹ.
Năm nay bao nhiêu người đi bầu? Con số này chỉ khi nào đếm xong kết quả mới biết rõ. Tuy nhiên theo nhận định mùa phiếu 2020 đã phá vỡ các kỷ lục trước đây. Năm 2016, 56% dân Mỹ trong độ tuổi đi bầu tham gia bỏ phiếu. Kỷ lục đông người đi bầu nhất trước đó thuộc về năm 2008 (khi Cựu tổng thống Barack Obama tranh cử với Cố thượng nghị sĩ John McCain) với 58% dân Mỹ trong độ tuổi bỏ phiếu đi bầu. Còn mùa phiếu 2020 này, theo ét-ti-mét của tạp chí Vox.com dân Mỹ đi bầu đông nhất, phá kỷ lục số cử tri đi bầu cao nhất trong 120 năm qua.
Tạp chí Vox.com trích dẫn lời Giáo sư Michael McDonald thuộc Trường ĐH University of Florida ước tính khoảng hơn 160 triệu dân Mỹ trong độ tuổi đi bầu sẽ tham gia bỏ phiếu, tương đương 67% dân Mỹ. Vẫn theo Giáo sư Michael McDonald, nếu ước tính khoảng 150 triệu người đi bầu, ta vẫn có khoảng 65% dân Mỹ bỏ phiếu. Theo Tạp chí Vox.com, kỷ lục dân Mỹ đi bầu cao nhất vào năm 1900 với 73.7% số dân đi bầu. Tính đến cuối ngày 08/11, khoảng 75.320.867 phiếu bầu cho Mr. Biden và 71.021.772 bầu cho Mr. Trump. Tổng cộng 146.342.639 dân Mỹ đã đi bầu.
Cùng ngày 03/11, hơn 2.5 triệu phiếu gởi qua đường bưu điện được các văn phòng bầu cử xác nhận. Sáng hôm thứ năm (sau ngày bầu cử 2 hôm) nhiều phiếu gởi đường bưu điện vẫn được gởi đến. Thống đốc Tom Wolf của bang Pennsylvania (Đảng Dân chủ) tuyên bố ông sẽ đếm đủ những lá phiếu, không bỏ sót bất cứ lá phiếu nào.
Những con số ấy, tiếp tục quan sát, bạn sẽ khám phá thêm nhiều giai thoại ly kỳ khác nữa.
Trở lại chuyện đấu đá hậu bầu cử, Tổng thống Trump tìm cách ngăn cản đếm tiếp những lá phiếu đường bưu điện. Ông muốn những lá phiếu bỏ tại tại các trung tâm bầu cử (in-person) mới được tính. Những lá phiếu này đếm rất nhanh, bỏ xong là được niêm vào danh sách chính thức (tabulated), còn phiếu bưu điện, nào là phải xé phong bì hai lần, phải đọc, phải dò, phải gõ, nhiều lúc chữ viết mực lem, mã barcode cái đậm, cái nhạt, rất nhiêu khê khi xử lý một lượng khổng lồ những lá phiếu bưu điện. Đặc biệt nhiều tiểu bang không đếm phiếu bưu điện dù nhận được từ sớm (phải đợi đến ngày bầu cử chính thức mới được đếm). Còn bỏ phiếu tận nơi (in-person), bỏ sớm vẫn được tabulated nên khi đếm sẽ rất nhanh.
Đó là lý do tại sao Wisconsin và Michigan cả đêm hồng nhạt nhưng sáng hôm sau chuyển dần qua xanh nhạt, cuối cùng xanh đậm hơn vì những lá phiếu bưu điện đến chậm bắt đầu được đếm. Khá muộn về đêm 03/11, bốn tiểu bang vẫn còn đếm phiếu bưu điện là Nevada, North Carolina, Georgia, và Pennsylvania. Tổng thống Trump khó chịu lắm nhưng không làm gì được. Ông tìm mọi cách đòi kiểm phiếu lại tại Wisconsin. Ngoài ra ông thắng kiện yêu cầu được giám sát quá trình đếm những lá phiếu cuối của Pennsylvania. Đến khổ, chỉ vì những lá phiếu bưu điện tại Wisconsin và Michigan ngoan cố hồng nhạt cả đêm nên Tổng thống Trump có tự tin tuyên bố mình thắng cuộc; nhiều quan sát viên, trong đó có nhiều thành phần Đảng Cộng hòa cho rằng làm thế là ấu trĩ và bất lợi.
Lúc bốn tiểu bang đang đếm phiếu, thực ra còn có Alaska nữa, song vì chỉ đáng giá 3 phiếu cử tri đoàn nên nghiễm nhiên trở thành lạc quẻ! Tại thời điểm này, chỉ cần Mr. Biden thắng Nevada là ông đủ 270 phiếu cử tri đoàn ung dung bước vào Bạch Cung. Tuy nhiên không ít cho rằng thắng như vậy quá xoàng, không hoành tráng chút nào, đặc biệt trước đó các polls thăm dò tiên đoán ông sẽ chiến thắng một cách vinh quang hiển hách. Và rồi… Những con số ấy đã không diễn ra tưng bừng như tiên đoán.
Vâng. Đó là những con số với vóc dáng cụ thể. Chúng được tạo nên từ những con số bình thường chẳng mấy ai chú ý đến. Tất nhiên con số huyền diệu 270 phiếu cử tri đoàn thắng cử (Mr. Joe Biden và Tổng thống Trump nhắm đến) rồi sẽ có.
Bạn đọc thân mến, mùa phiếu đã khép lại. Những con số sẽ đi vào dĩ vãng. Chúng sẽ trở thành một phần của lịch sử Mỹ. Lá phiếu của bạn, dẫu là fan chính hiệu của Tổng thống Trump, nhưng sống tại Colorado hay California nên trở thành vô nghĩa? Hoặc bạn là fan của Mr. Biden, nhưng sống tại Texas hay Florida nên lá phiếu của bạn đã cuốn theo chiều gió? Không đâu. Lá phiếu của bạn vẫn còn đó những giá trị nhất định. Tỷ như tại Texas, nhờ bạn, bất luận bạn là fan của ai, bạn đã góp phần giúp lượng cử tri tăng 6.6% so với năm 2016. Lá phiếu fan Đảng Dân chủ của bạn không biến Texas thành tiểu bang xanh, song chúng đã tạo ra vài tiến bộ đáng kể, ít nhất về giá trị tinh thần. Còn lá phiếu fan Đảng Cộng hòa đã góp phần chứng minh Texas mùa phiếu này chưa thể Xanh được.
Bốn năm tới…
Những con số nào sẽ giúp bạn nhận ra rõ hơn nước Mỹ đang tiến về đâu.
Nguyễn Thơ Sinh