HỎI:
Cháu tên là Sylvia Nguyễn, cháu 20 tuổi, đang là sinh viên năm thứ hai ngành tâm lý học. Cái này không phải cháu có ý hỗn với bà nhưng vì cháu thành thật có một câu hỏi mà mấy người lớn trong gia đình cháu không ai chịu trả lời cháu cả. Họ cứ bảo cháu lo học đi, học xong sẽ có câu trả lời, không cần phải nhờ ai hết. Cháu biết đây không phải là câu trả lời serious nên cháu rất là buồn. Bà nội cháu đã chỉ cho cháu cách viết thư hỏi bà nên cháu rất cám ơn bà nội và sau đây là câu hỏi của cháu.
Nhiều người lớn trong nhà cháu nói chuyện qua lại với nhau, làm cho cháu hiểu được rằng ở những đất nước người dân không có tự do và nhân phẩm bị xúc phạm, như ở quê hương của ông bà cha mẹ cháu là Việt Nam, không ai dám nói sự thật bất cứ về cái gì mà người ta toàn phải nói láo để tự bảo vệ. Thế nhưng ở đây thì ai cũng có tự do và có quyền nói bất cứ điều gì họ muốn nói, sao cháu vẫn thấy người nói láo, nói không thật nhiều quá? Kể cả nếu có lúc nào cháu cần nói mà cháu nói thật thì cũng bị mắng là nói bậy?
Cháu xin bà cho cháu câu trả được không bà?
Sylvia Nguyễn
TRẢ LỜI:
Bà tạm trả lời cháu thôi nhé vì câu cháu hỏi có thể là chủ đề để cháu chọn làm luận án ra trường đấy cô cháu hạt tiêu ạ!
Cháu thử nhớ lại xem ngày còn bé hơn bây giờ, cháu có lần nào nói láo với người lớn chưa và lý do nói láo là tại sao? Có phải vì vài lý do sau đây không”
– Sợ bị mắng, bị phạt, bị đòn vì đã làm điều gì sai ý người lớn, cần che đậy.
– Không muốn bị đánh giá là kém cỏi, xấu xí, không bằng người khác…
– Muốn được khen, đánh giá cao vì đã làm việc này, việc kia, phi thường.
– Muốn được tin để thủ lợi. Muốn tâng bốc kẻ quyền thế hay nói điều hại người khác để mình nổi lên.
– Cũng có trường hợp nói láo như một hình thức phét lác mua vui trong đám đông, nghe qua rồi bỏ…v.v…
Còn nhiều lý do nữa nhưng tóm tắt, từ nhẹ đến nặng, người nói láo nhằm làm gia tăng giá trị/khả năng thật sự mà họ không có, nhằm lừa gạt người khác để thủ lợi, lâu dần thành thói quen khó sửa.
Xét qua vài nguyên nhân trên, có thể cháu đã hiểu tại sao thời buổi này có nhiều người nói láo đến thế? Xã hội Mỹ có tính cạnh tranh cao, cuộc sống vội vã, con người ứng dụng văn hóa mì ăn liền, chỉ tô vẽ bề ngoài hào nhoáng để cướp thời cơ thay vì vun xới các giá trị lâu bền. Trong khi phần đông xung quanh cháu ứng xử như vậy mà cháu lại nói thật thì bị mắng át đi là điều không có gì khó hiểu, cháu không cần phải ngạc nhiên mà cứ giữ con đường cháu đang đi vì đó là con đường đúng nhất cho tuổi trẻ các cháu ngày nay và mai sau, cho một xã hội được xây dựng trên phẩm chất và những điều có thật. Bà cảm ơn cháu đã cho bà còn chút niềm tin vào thiện lương của con người, như đốm lửa vùi trong tro than sẽ có một ngày gió lên làm bùng cháy lại.
Cháu cho bà kính gửi lời cảm ơn đến bà Nội cháu và kính chúc Bà nội sức khỏe. Chắc là Bà Nội sẽ đọc thư này cho cháu nghe hay là cháu cũng đã nhờ bà Nội mà giỏi tiếng Việt và tự đọc được?
Stay safe and healthy.
Bùi Bích Hà