Mùa thu đẹp, mùa thu quyến rũ và điều này nói ra cũng bằng thừa vì ai mà không biết, kể cả những người chưa từng được trực tiếp chứng kiến cảnh mùa thu mà chỉ nghe thấy hay nhìn ngắm qua hình ảnh. Cũng vì sự quyến rũ của nó mà mỗi năm, cứ đến mùa thu, thì lại có hàng nhiều triệu du khách cùng rủ nhau đi ngắm cảnh, chụp hình. Chỉ riêng tiểu bang Vermont, một trong những nơi được cho là có mùa thu đẹp nhất ở nước Mỹ, mỗi năm lại tiếp đón khoảng 3.5 triệu du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp mùa thu của tiểu bang. Tính ra là cứ mỗi người dân Vermont sẽ phải tiếp đón 6 du khách, mang lại cho nền kinh tế tiểu bang khoảng $460 triệu Mỹ kim.
Văn hào Albert Camus đã từng viết: “Mùa thu chính là mùa xuân thứ hai khi mỗi chiếc lá là một đoá hoa.” Đó là lúc khi màu xanh của lá trên cây biến thành những màu đỏ, cam hoặc vàng đem lại nét rực rỡ cho cảnh vật khắp nơi. Nhưng sự rực rỡ đó cũng chỉ kéo dài đôi tuần và sau một trận gió mạnh thì tất cả đều tan tác. Những chiếc lá thu nay biến thành màu nâu xám phủ ngập khắp nơi, từ những cánh rừng tít ngoài xa cho đến tận cùng ngõ ngách của các khu xóm – và mọi người lại một lần nữa xắn tay áo để làm công việc dọn dẹp nhiêu khê và không kém phần mệt nhọc.
Và mỗi năm, khi những chiếc lá thu bắt đầu rơi rụng, người ta lại thấy ông Pat Walker xuất hiện để làm công việc thu dọn lá chết.
Khoảng thời gian từ tháng 10 qua tới đầu tháng 12, ông Walker lại lái chiếc xe truck kéo theo phía sau là chiếc máy hút lá lớn bằng chiếc thùng rác mà ta thường thấy đặt ở các khu chung cư. Ông làm việc liên tục 60 tiếng mỗi tuần, hút lên hàng triệu triệu chiếc lá trên khắp đường phố Mt. Lebanon, một thị trấn yên tĩnh nằm ở ngoại ô của thành phố Pittsburgh.
Bổn phận của người dân thị trấn là phải cào lá cho gọn lại thành một hàng thẳng nằm sát cạnh con đường vào buổi tối trước ngày hút lá được thông báo trên lịch trình của tuyến đường mà chiếc xe hút lá của ông Walker đi qua. Một công việc hết sức đơn giản vậy mà vẫn có nhiều người không chịu làm đúng theo quy định, họ cào lá ra ngoài đường từ nhiều ngày trước và chỉ cần một hai cơn gió thổi qua là lá bay tứ phía khiến cho công việc hút lá của ông Walker không thể hoàn thành một cách gọn ghẽ. Đó là chưa kể mưa bất chợt đổ xuống, hoặc tệ hơn nữa là tuyết rơi, thì việc hút lá lại thêm thập phần khó khăn.
Độ ẩm ướt và xe chạy trên đường cán vào lá biến những chiếc lá mỏng manh thành những mảng lá ép cứng bám chặt trên mặt đường khiến cho công việc hút lá trở thành bất khả thi cho dù đó là một chiếc máy hút lớn và mạnh như chiếc máy của ông Walker. Đôi khi nhân viên dọn dẹp lá phải dùng máy cào cào những mảng lá đông cứng đó lên rồi nhặt vất vào thùng rác. Đó là chưa kể còn những thứ rác khác trộn chung vào trong lá – chẳng hạn như cành cây khô, phân thú, xác những con sóc – có thể làm nghẹt ống hút của máy.
Trong một năm bình thường, thị trấn Mt. Lebanon phải dọn dẹp khoảng gần 15,000 thước khối lá, đủ để đổ đầy 200 thùng hàng vận chuyển loại lớn mà ta thường thấy được kéo đằng sau những chiếc xe tải trên các xa lộ.
Công việc hút lá lại rất tốn kém và phức tạp nên hầu hết các thành phố không làm và cứ để cho lá tự do bay tứ phương. Một số nơi khác cũng đã từng thử qua nhưng rồi không lâu sau đó phải bỏ.
Mặc dù hút lá là một dịch vụ tiện lợi của thành phố đối với những người có nhà riêng nhưng lại không được ưa chuộng ở một số khu xóm khá giả bởi vì khi máy chạy nó gây ra tiếng ồn lớn làm mất đi sự yên tĩnh của khu xóm và bụi bay tứ tung bám vào bên ngoài thành những chiếc xe mắc tiền mới được lau chùi bóng lộn của họ. Người giàu lắm lúc khó chịu như thế đấy.
Tuy nhiên, ở những nơi có trồng nhiều loại cây rụng lá vào mùa thu thì các giới chức thành phố không thể làm ngơ về hậu quả môi trường mà chúng gây ra. Lá rụng gặp mưa sẽ chui vào các ống cống và sau đó trôi ra sông hồ, nơi mà chất phốt pho trong lá gây ra những vấn đề rong tảo trầm trọng khiến cho nước sông hồ bị ô nhiễm và có thể làm chết cá.
Nhưng dịch vụ dọn dẹp lá quá tốn kém và mất nhiều thời gian. Có những thành phố và thị trấn phải dồn toàn lực nhân công từ sáu đến tám tuần để chỉ làm công việc hút lá và không còn ai rảnh để làm những công việc khác. Như thị trấn Stonington của tiểu bang Connecticut đã buộc phải ngừng dịch vụ hút lá trong những khu vực dân cư từ nhiều năm trước. Nay, người dân được khuyến khích là tự tay dồn lá vào trong bao và mang đến khu đổ rác, hoặc là mướn người.
Đương nhiên là người dân ở đây lên tiếng than phiền về việc này và đơn than phiền ngày càng chồng chất. Nhưng riêng với những người làm công việc vườn tược thì việc quyết định ngưng dịch vụ hút lá của thị trấn lại tạo thêm việc làm cho họ có cơ hội kiếm thêm tiền.
Tại thị trấn Hillsdale tiểu bang Michigan, sau khi ông Adam Stockford trở thành thị trưởng năm 2017 và muốn thay đổi cách làm việc. Lúc đó, nhân viên làm công việc dọn dẹp của thị trấn đi tới từng nhà cào và hốt lá mang đi. Đương nhiên là công việc tốn kém và tiêu một phần không nhỏ vào ngân sách của thị trấn nên ông Stockford quyết định mướn nhà thầu để dọn dẹp lá, nhưng người dân trước hết phải dồn lá vào trong những bao giấy để dễ phân huỷ sau này. Những người có sân rộng lại nhiều cây phải cần tới 70 hoặc 80 bao mới đủ, và một số đã hết sức tức giận.
Ông Stockford bèn đề nghị cho phép người dân được quyền đốt lá nhưng lại bị sở cứu hoả chống đối vì nếu không cẩn thận lại gây ra cháy nhà thì không thấy lợi đâu mà chỉ thấy rước hoạ vào thân.
Ông thị trưởng Stockford, do cảm thấy rằng công việc dọn dẹp lá khô có thể biến thành một vấn đề bầu cử bất lợi cho ông, cuối cùng đã phải nhượng bộ. Mới đây ông đã phê duyệt để mua một máy hút lá trị giá gần $200,000, là một số tiền không nhỏ đối với ngân sách của một thị trấn khoảng 8,000 dân. Thế đấy, chỉ có mỗi vấn đề lá rụng mà cũng gây ra biết bao chuyện nhức đầu.
Riêng với quận Montgonery thuộc tiểu bang Maryland thì vẫn tiếp tục dịch vụ hút lá cho dân chúng trong nhiều thập niên qua. Mỗi mùa thu đến, quận Montgomery lại huy động tổng cộng 110 xe truck, 60 máy hút lá và 350 nhân viên làm việc toàn thời gian. Chi phí cho công việc hút lá của quận mỗi năm tốn hết $6.7 triệu. Nhưng được cái là sau đó lá được gom lại, ủ thành phân, đóng bao với nhãn hiệu Leafgro và bán tại các cửa tiệm địa phương, một công đôi ba chuyện – vừa giữ sạch đường phố, môi trường thiên nhiên mà còn thu được chút lợi nhuận.
Đối với nhiều người sống tại những tiểu bang miền bắc nơi mùa thu lá rụng nhiều thì việc dọn dẹp lá, hút lá là chuyện bình thường. Nhưng với những người ở nơi khác, đặc biệt là những tiểu bang nắng ấm không có bốn mùa rõ rệt thì việc dọn dẹp lá rụng vào mùa thu là hết sức lạ lùng. Như câu chuyện của cô Kelly Fraasch, từ California dọn về Mt. Lebanon năm 2003, thì chưa từng nghe có dịch vụ hút lá. Một lần khi mới dọn về, cô chứng kiến cảnh các nhà hàng xóm cào lá ra lề đường thì thấy lạ, bèn hỏi và được cho biết là để chuẩn bị cho xe hút lá đến vào ngày hôm sau.
Sau này khi có chân trong hội đồng quản trị của thị trấn, cô Fraasch đã nêu lên những lo ngại về mặt trái của dịch vụ hút lá. Cào lá ra ngoài lề đường khiến cho con đường hẹp lại và có thể trơn trượt gây nguy hiểm. Xe ngừng hoặc đậu trên đống lá khô đôi khi trở thành mồi lửa gây hoả hoạn. Máy hút lá thổi bụi bay mù mịt và trong đó chắc hẳn có chứa nhiều thứ ô nhiễm không tốt cho sức khoẻ khi người ta hít thở. Hút lá không chỉ là hút lá mà còn gây ra những tác động phụ khác.
Nhưng tiếng nói của cô không chính phục được ai. Người dân đã quen với dịch vụ hút lá khiến cho công việc dọn dẹp lá mùa thu của họ trở nên nhẹ nhàng hơn. Ngoài ra, thị trấn cũng phải chịu một phần trách nhiệm với lá rụng mùa thu vì chính thị trấn đã cho trồng thêm khoảng 10,000 cây dọc theo các lối đi bộ. Nếu thị trấn không dọn dẹp lá thì ai dọn dẹp đây. Tâm lý cha chung không ai khóc là vậy.
Và trong khi mọi người vẫn còn chưa hết mê mẩn với đất trời mùa thu thì ông Pat Walker, do công việc đòi hỏi, đã không có thì giờ để thưởng thức cảnh đẹp chung quanh. Ông phải chú tâm lái chiếc xe kéo theo chiếc máy hút lá, vừa lái vừa canh chừng trẻ em vô tình băng ngang đường hay những tay lái xe bất cẩn. Bên cạnh đó ông còn phải nhớ hết tất cả những con đường của thị trấn Mt. Lebanon – những khúc nào cong, khúc nào thẳng và đường nào hẹp không đủ chỗ để máy hút lá đi vào. Vậy thì hút lá đâu chỉ là công việc đơn giản, nó đòi hỏi sự cẩn trọng và trách nhiệm cao.
Và mỗi năm mùa thu lại về đúng theo luật tuần hoàn của đất trời, khoác lên thiên nhiên một nét đẹp toàn mỹ, mang lại chút hạnh phúc cho tâm hồn người thưởng thức và cùng đó là nỗi khổ của những người phải dọn dẹp những chiếc lá chết sau đó.
Huy Lâm