Đầu năm muốn kiếm chuyện gì đó vui vui, hay hay, lạc quan một chút kể quý độc giả nghe cho vui nhân dịp đầu năm 2021 chính thức về trên đất Mỹ sao mà khó. Bởi ngó tới ngó lui chỗ nào cũng ám ảnh bởi đại dịch Covid-19. Những chủng vi-rút mới đang tấn công Mỹ, từ Colorado cho đến California, New York đến Florida. Người chết như ngả rạ chôn không kịp. Nỗi ám ảnh kinh hoàng bao trùm. Thấy sao mà ngán!
Ngày 30 tháng 12 năm 2020, sắp hết năm Tây, tờ Independent cho chạy một bài báo có cái tít khá bắt mắt: Total bonkers’: Survey finds Americans increasingly believe QAnon and other conspiracy theories của tác giả Gino Spocchia. Dịch thoát nghĩa: Hoàn toàn điên rồ: Thăm dò cho thấy Người Mỹ càng ngày càng tin vào các lò sản xuất tin vịt QAnon cùng với các học thuyết âm mưu khác.
Một cái tin thật không mấy vui vẻ chút nào. Giữa lúc Mỹ vừa trải qua những xây xẩm trầy trật bởi mùa phiếu bị quăng lên quật xuống đến tả tơi. Hai bên đều mệt lử bởi kết quả bầu bán cuối năm rồi vẫn chưa ngã ngũ. Ranh giới giữa được và mất càng lúc càng khó phân biệt, khó phát hiện ra. Phe thất cử không dễ dàng bỏ cuộc. Cuối cùng nhiều người lẽ ra có thể quay về đời sống bình thường cuối cùng bị kẹt, phải nghển cổ chờ, thỉnh thoảng lại nghe tin rỉ tai nhau: Lại đang tranh kiện đấy!
Thế là lại phải nuôi tin vịt như nuôi nợ. Hễ thấy chỗ nào có tin động nghoe, động gọng là người ta nháo nhác hỏi nhau: Lại kiện à? Đúng vậy. Liệu có ăn thua gì không? Ai mà biết được. Chắc lại như mấy lần trước? Thì đại khái vậy. Vất vả quá. Là vậy đó, đã tới nước này không lẽ bỏ ngang. Tội nghiệp Tổng thống Trump ghê, người ngợm tơi tả hết trơn rồi. Đúng là cái vòng danh lợi cong cong…
Rồi những cột mốc thời gian được đưa ra. Mười bốn tháng 12, các cử tri đoàn nhóm họp tại tiểu bang của mình để bỏ lá phiếu đại diện cho hai ứng cử viên. Sẽ có chuyện lớn cho coi. Lại kháo nhau. Chắc chắn sẽ có người phản kháng. Cứ đợi đấy. Biden đừng có hòng làm tàng. Nhưng ngày đó đến, mọi cái vẫn như cũ. Tân tổng thống Biden được chính thức trao cho 306 phiếu cử tri đoàn, Đương kim tổng thống được 232 phiếu. Rồi đến ngày mùng 06 tháng 01, Quốc hội sẽ nhóm họp tại Thủ đô Washington để đếm phiếu và tuyên bố người thắng cuộc. Thiên hạ lại nhìn nhau chứa chan hy vọng: Tổng thống Trump được cứu rồi các bạn ơi! Nhất định sẽ có người đứng ra quậy tưng. Công đạo sẽ được trả lại cho công đạo. Kỳ này Biden có nước độn thổ, rêu rao mình chiến thắng cho đã để rồi thất bại ê chề. Ngày đó các ông các bà sẽ thấy. Nhục hết chỗ cho coi.
Đó. Tình hình mùa phiếu 2020 ngó lại đáng buồn vậy đó. Có quá nhiều kỷ lục đã được phá. Nào là kỷ lục số người bỏ phiếu đông nhất, hơn hẳn những mùa phiếu trước. Nào là hai vị ứng cử viên tổng thống ai cũng già, người 74, người 78. Đó cũng là một kỷ lục. Rồi những cái kỷ lục khác như số phiếu gởi qua đường bưu điện (mailing votes) nhiều nhất. Kỷ lục nói xiên nói xỏ cũng nhiều nhất. Số tiền quẳng ra chi trả cho các tốn phí quảng cáo nhiều nhất. Kỷ lục kiện tụng cũng nhiều nhất. Kỷ lục cửa tan nhà nát bởi những tranh cãi trong gia đình vì bênh vực Tổng thống Trump cũng… nhiều nhất.
Rồi tưởng đâu được nghỉ để thở khi kết quả đếm phiếu đã có… Ai dè tình hình vẫn không có dấu hiệu nguôi lắng. Tin tức của nhiều loa truyền thông Việt vẫn loan tin hà rầm: Chưa đâu các bạn ơi. Vẫn còn đang chiến đấu. Còn nước còn tát. Kẻ gian sẽ bị vạch mặt. Chính nghĩa sẽ thuộc về chính nghĩa. Đừng vội tin lời người khác. Đừng nản chí ngã lòng. Tổng thống Trump sẽ chiến thắng mùa phiếu lần này. Ông giỏi lắm. Ông sẽ có cách. Người ta phản bội ông, bỏ rơi ông, nhưng ông sẽ chiến thắng. Ông sẽ chứng minh cho các bạn xem…
Nay có thêm tờ Independent tung ra bài báo, khẳng định dân Mỹ càng ngày càng tin vào những loa truyền thông tin vịt trời, vô tình thị trường thông tin càng thêm phần nhũng nhiễu. Biết tin ai bây giờ? Đặc biệt với tầng lớp dân chúng bình dân, dễ tin, thị hiếu tiêu thụ thông tin của họ xuề xòa. Gì chứ, ban đầu tin vịt tưởng vô hại, nhưng càng lúc họ càng bị nhập tâm, cuối cùng tin vịt trở thành ‘những tín điều’ hết sức nguy hiểm, nghe mãi quen tai, giờ nói khác đi họ đâu thể tin.
Tác giả bài báo Mr. Gino Spocchia cho biết dân Mỹ bây giờ nghe theo QAnon rất đông. Đây là tổ chức chuyên sản xuất những thông tin gây sốc. Họ xỏ mũi các fans ủng hộ Tổng thống Trump quá dễ dàng. Hầu như họ nói gì các nhóm cử tri bảo thủ này sẽ nghe răm rắp. Theo đó các thành phần thờ ma quỷ (Satan-worshiping) đích thực là những kẻ ấu dâm, cấu kết với bè lũ “deep state” ráo riết tìm cách hãm hại Tổng thống Donald J. Trump đáng kính.
Ngay như bảng thăm dò của Đài phát thanh NPR nổi tiếng nghiêm túc kết hợp với Tổ chức thăm dò dư luận Ipsos đưa ra một kết quả giật mình. Tại đây số người tham gia trắc nghiệm lên đến 39% cho biết Tổng thống Trump đáng kính của họ đang bị bè lũ thờ ma quỷ hãm hại. Tức các nhóm “deep state” liên tục tung ra các luận điệu phản động với mục tiêu hãm hại uy tín tổng thống! Quả nhiên đây là một tin xấu. Ít nhất nó khiến bầu không khí đang căng thẳng càng căng thẳng hơn. Nó tạo nên những chia rẽ bất hòa. Mục tiêu quá rõ ràng không giấu giếm, Mỹ càng bị chia rẽ nhiều càng tốt.
Một câu hỏi trong bản trắc nghiệm NPR/Ipsos được đưa ra (nguyên văn): Satan-worshipping elites who run a child sex ring are trying to control our politics and media – Dịch thoát nghĩa: Có phải các tay đầu sỏ thờ Satan chuyên điều khiển các đường dây mại dâm đang tìm cách kiểm soát truyền thông và hệ thống chính trị của chúng ta?
Khi được hỏi câu này, có đến 47% cho rằng câu này sai sự thật.
Điều này khiến người có chút nhận thức, cộng với chút khả năng thẩm định sàng lọc thông tin tối thiểu phải giật mình. Tại sao? Lẽ ra số người trả lời câu này là sai phải lên đến ít nhất 70-80% (hoặc hơn nữa). Nhưng chỉ có 47% cho rằng phát biểu này là sai, điều này khiến nhiều người băn khoăn suy nghĩ. Bởi xét kỹ, câu này giống như câu: Mặt trời mọc ở phương Tây, đúng hay sai? Nếu chỉ có 47% bảo là sai thì kiến thức phổ thông chung xem ra quả hết sức đáng ngại, lẽ ra phải gần 100% mới đúng! Càng tệ hại hơn khi có đến 37% cho biết họ không rõ lắm (mặt trời mọc chỗ nào cũng không biết). Tức khả năng họ có thể bị lay chuyển nếu cứ nghe tin vịt mãi là có.
Cuối cùng dù chỉ có 17% tin đây là sự thật, tức họ tin bè lũ tôn thờ quỷ Satan đang tìm cách hãm hại Tổng thống Trump. Con số tưởng là nhỏ, thiểu số, nhưng với tỷ lệ ấy gẫm lại quả nhiên thật đáng ngại. Nó giống như muối. Một muỗng muối cứ tưởng chẳng ăn thua gì. Nhưng một khi nồi canh không lớn, muỗng muối ấy sẽ đủ mặn làm hỏng nồi canh ấy. Nó cũng giống như mực, vài giọt thôi sẽ đủ để cốc nước nước trong veo đổi màu.
Đó là chưa nói đến các chi tiết bối cảnh thoạt nghe đã thấy có vấn đề. Ai là những thành phần kẻ thờ phượng Satan? Họ sống ở đâu? Hoạt động cụ thể của họ ra sao? Bản doanh của họ ở tiểu bang nào? Cảnh sát đâu sao không bắt họ? FBI của Mỹ vứt đâu không vạch mặt bọn này? Ai là đường dây mại dâm của họ? Chẳng lẽ Mỹ nước không đủ khả năng để truy bắt các đường dây này.
Tác giả bản trắc nghiệm Ipsos là Chris Jackson cho NPR biết rất băn khoăn trước kết quả thăm dò phản ánh tương đối sát với tỷ lệ xã hội, dù câu chuyện (như đã bàn) có vẻ không phù hợp với thực tế, thậm chí khá điên rồ (ludicrous). Anh cho NPR biết điều anh lo lắng hơn cả là xu hướng dư luận dễ dàng ngả theo những chiều hướng thông tin có vẻ hợp nhĩ với thế giới quan của họ (believe stuff that fits in their view). Sau đó anh kết luận: It’s total bonkers. – Thật hết sức điên rồ.
Hay như câu hỏi khác được đặt ra: Bạn có tin lời Tổng thống cho biết kết quả cuộc bầu cử tổng thống đã bị giật dây (nguyên văn: Mr. Trump has claimed without basis that the presidential election was “rigged” against him)? Có đến khoảng 1/3 (tương đương 33%) số người được hỏi đã đồng ý với Tổng thống Trump.
Tất nhiên 33% người đồng ý không hẳn số 67% còn lại nghiễm nhiên không tin lời Tổng thống Trump. Tuy nhiên bức tranh vẫn phảng phất hơi hám một luồng không khí ngột ngạt. Nó khiến người có nhận thức phải lo lắng. Gẫm lại, không lo lắng cũng không được, đặc biệt khi tân tổng thống đắc cử lần này ra đường, cứ ba người ông sẽ gặp sẽ có một người chống đối ông, hành trình tiến về phía trước làm sao có thể êm xuôi thuận lợi được!
Một câu hỏi khác được đưa ra: Bạn có tin là vi-rút Covid-19 được chế tạo tại phòng thí nghiệm Trung Quốc không? Có đến 40% cho biết họ tin đó là sự thật. Nhắc thêm, đây là điều đầu năm 2020 Tổng thống Trump đã nói khiến tại Mỹ dạo đó dấy lên những làn sóng tẩy chay Trung Quốc lộ ra mặt.
Từ câu chuyện của bài báo ‘Total bonkers’: Survey finds Americans increasingly believe QAnon and other conspiracy theories của tác giả Gino Spocchia bạn có suy nghĩ gì? Hay bạn không quan tâm đến nó bởi bạn có nhiều thứ khác phải lo. Hoặc đơn giản bạn không quan tâm đến chuyện chính trị, chính em. Hay bạn sẽ tỏ ra lo lắng cho tình hình chung của một nước Mỹ bị chia rẽ nặng hơn trong thời gian sắp tới.
Chợt cứ thấy ái ngại mãi. Người có chút lương tri khó tránh nỗi lo nghĩ đến thời gian sắp tới thị trường thông tin tại Mỹ có thêm nhiều xáo trộn. Điều đó đồng nghĩa mùa phiếu đã đi qua nhưng các chiến dịch tuyên truyền sai sự thật vẫn tiếp tục tồn tại phát triển. Có thể nói bốn năm dưới thời Tổng thống Donald J. Trump xuất hiện một hiện tượng nguy hiểm: Song song với các loa truyền thông chính thống là hệ thống các loa truyền thông ném đá giấu tay, những loa truyền thông sẵn sàng ủng hộ Mr. Trump phát tán những thông tin hoàn toàn sai lệch. Nay ông ra khỏi Nhà Trắng, tình hình thông tin ‘vàng thau lẫn lộn’ vẫn như đám cháy âm ỉ. Nó giống như khối ung thư, được cắt bỏ, được trị xạ hẳn hoi song rễ bệnh vẫn còn vướng lại, có dịp sẽ tái phát.
Thật đáng buồn thay.
Chợt hỏi mình, đến Mỹ theo diện con lai, diện HO, diện bảo lãnh, ngót nghét sống với xứ xở này trên dưới 30 năm, có bao giờ tình hình lại đáng buồn như hiện nay. Hỏi thăm nhiều bậc anh chị lớn tuổi, hồi Cựu Tổng thống Obama tranh cử anh chị có bầu cho ông không? Nhiều anh chị gật đầu. Hỏi tiếp: Tại sao? Anh chị nói thấy ổng là Mỹ đen nên thương. Rồi hỏi tiếp, hồi Mrs. Hillary Clinton tranh cử, anh chị bầu cho ai? Thì tụi này bầu cho bả. Tại sao? Thì thấy lúc đó ông Trump ăn nói loạn cào cào, khó coi quá. Nhưng năm nay mấy anh chị bầu cho Tổng thống Trump? Đúng vậy. Tại sao? Vì ổng làm được nhiều việc cho nước Mỹ, cho Việt Nam mình. Ơn của ổng ngàn đời không thể quên được. Mấy vị không biết thì thôi, chứ nghe đài mới thấy ổng hiền, đạo đức, xả thân quên mình, không thèm lấy lương của chính phủ, tặng lại cho dân hết, rồi ổng đánh Trung Quốc. Ổng đem Jerusalem về cho Do Thái đúng với Kinh thánh. Ổng chống phá thai, Đảng Dân chủ ác nhân, thai chín tháng còn cho phá, tội ác ngập đầu!
Hóa ra năm 2020 bà con mình nô nức bầu cho Tổng thống Trump là vì những lẽ đó. Trong nhà không khí tẩy chay nhau kịch liệt, buồn vô hạn. Nhiều tình bạn sứt mẻ. Đạo hữu cùng một giáo xứ phỉ báng nhau thẳng mặt. Do đâu? Hỏi ra mới biết là: Bộ bạn không nghe đài hả. Vô youtube mà coi. Lên TV mà coi. Đảng Dân chủ nó tồi tệ lắm. Nghe nó có nước cạp đất mà ăn. Nay mai Mỹ sẽ rơi vào tay Đảng Cộng sản. Bị Trung Quốc nuốt trửng. Cứ chống mắt mà coi. Rồi ra Joe Biden chẳng khác nào Lê Chiêu Thống, bán nước cầu vinh, y như Obama. Không có tử tế gì đâu.
Nghe xong. Chợt thấy lo…
Lo là trong năm tới nước Mỹ càng bị chia rẽ nhiều hơn, nhất là các loa truyền thông như QAnon, các lò luộc, nướng tin vịt, phát tán tin vịt, không chỉ làm hỏng thị trường thông tin mà còn cướp đi sự cả tin dễ dãi xuề xòa của những đồng bào không đọc, nghe được tiếng Anh.
Nguyễn Thơ Sinh